 Fragment grobowca Dagoberta | |
 | |
| król Franków salickich (Austrazja) | |
| Okres | od 623 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| król Franków salickich (Neustria i Burgundia) | |
| Okres | od 629 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | ok. 603 |
| Data śmierci | 19 stycznia 639 |
| Ojciec | |
| Rodzeństwo | |
| Żona | 1. Gomatruda |
| Dzieci | |
Dagobert I (ur. ok.603, zm.19 stycznia639) – królFranków od 623 wAustrazji, synChlotara II.
Dagobert był najstarszym synemChlotara II i Haldetrudy (575–604) oraz wnukiemFredegundy[1]. Chlotar rządził sam nad wszystkimi Frankami od 613. W 622, Chlotar uczynił Dagoberta królemAustrazji[2] – historycy są praktycznie pewni, iż motywem była chęć związania austrazyjskiej szlachty z rządzącymi Frankami[1][3]. Jako dziecko Dagobert żył pod opieką przodków dynastii karolińskiej i austrazyjskich magnatów,Arnulfa z Metzu iPepina z Landen[4].
Chlotar próbował zarządzać niestabilnymi sojuszami, jakie miał z innymi szlacheckimi rodzinami przez większą część rządów Dagoberta[5]. Kiedy Chlotar przyznał Austrazję Dagobertowi, początkowo wykluczyłAlzację,Wogezy iArdeny, ale wkrótce potem szlachta austrazyjska zmusiła go do oddania tych regionów Dagobertowi. Rządy Franka pochodzącego z samego serca kraju ściślej związały Alzację z dworem Austrazji. Dagobert stworzył nowe księstwo (późniejszeKsięstwo Alzacji) w południowo-zachodniej Austrazji, aby chronić region przed inwazją Burgundów lub Alemanów. Księstwo składało się z Wogezów,Bramy Burgundzkiej iTransjuranii. Dagobert uczyniłGundoina swoim dworzaninem (który przypadkowo założył klasztory w Alzacji i Burgundii)[6]. Był on pierwszym księciem tego nowego ustroju, który miał przetrwać do końca dynastii Merowingów. Podczas gdy austrazyjscy władcy, tacy jak Chlotar i Dagobert, kontrolowali te regiony przez część VII wieku, w końcu stały się one autonomicznymi królestwami, gdy potężne rodziny arystokratyczne zaczęły podążać własnymi drogami w swoich królestwach[7].
W 629, po śmierci ojca, odziedziczył królestwa Neustrii oraz Burgundii. Utrzymał podział królestwa na Austrazję, Neustrię i Burgundię, próbując jednocześnie rozciągnąć swoją władzę na Akwitanię i południową Francję.Jego przyrodni bratCharibert, synSigihildy, objął władzę nad Neustrią, ale Dagobert mu się sprzeciwił. Brodulf, brat Sigihildy, zwrócił się do Dagoberta w imieniu swojego młodego siostrzeńca, ale Dagobert zamordował go i został jedynym królem Franków. Później przekazał Charibertowi Akwitanię w ramach „nagrody pocieszenia”[8] – jednak region ten w 632 ponownie wrócił pod panowanie Dagoberta I. W 629 Dagobert zawarł traktat z cesarzem bizantyjskimHerakliuszem, który pociągał za sobą wymuszenie obowiązkowego chrztu Żydów w całym jego królestwie[9]. Oprócz podpisania tego traktatu, Dagobert podjął również kroki w celu zabezpieczenia handlu w całym imperium poprzez ochronę ważnych rynków wzdłuż ujściaRenu w Duurstede iUtrechcie, co po części tłumaczy jego późniejszą determinację w obronie Franków z Austrazji przed zagrożeniem Awarów[10].
Pod rządami ojca Dagoberta i podobnie myślących Merowingów społeczeństwo frankońskie w VII wieku doświadczyło większej integracji – na przykład dominowała wiara katolicka – i doszło do poprawy ogólnej sytuacji ekonomicznej, ale nie było początkowego impulsu do politycznego zjednoczenia Galii.Chlotar II nie starał się zmusić swoichneustryjskich sąsiadów do uległości, wybierając zamiast tego politykę współpracy[11]. Nie zabraniało to grabieży w celu uzupełnienia skarbca dynastii, których Dagobert dokonał na przykład w Hiszpanii – jeden najazd przyniósł mu 200 000 złotych „solidi”[12]. Historyk Ian Wood twierdzi, że Dagobert „był prawdopodobnie bogatszy niż większość monarchów Merowingów” i przytacza na przykład jego pomoc królowi WizygotówSisenandowi – któremu pomógł w jego wstąpieniu na tron Wizygotów w Hiszpanii – i za który Sisenand podarował Dagobertowi złote naczynie ważące około pięćset funtów[13].
Kiedy Charibert i jego synChilperyk zostali zamordowani w 632, Dagobert miał stabilną władzę nad Burgundią i Akwitanią, stając się najpotężniejszym królem Merowingów od wielu lat i najbardziej szanowanym władcą na Zachodzie. W 631 Dagobert poprowadził dużą armię przeciwkoSamonowi, władcysłowiańskichWendów, częściowo na prośbę ludów germańskich zamieszkujących tereny wschodnie, a także z powodu sporu między dwoma władcami odnośnie Wendów, którzy obrabowali i zabili wielu frankońskich kupców[14]. Podczas gdy austrazyjskie siły Dagoberta zostały pokonane wbitwie pod Wogastisburgiem[15], jegoalemańscy i lombardzcy sojusznicy odparli Wendów[16]. Korzystając z ówczesnej sytuacji, Sasi zaoferowali pomoc Dagobertowi, jeśli się zgodzi cofnąć roczny trybut o wartości 500 krów dla Austrazji. Fredegar informuje, iż akceptacja tej umowy nie przyniosła większego skutku, ponieważ Wendowie ponownie zaatakowali w następnym roku[16].
W 632 r. szlachta Austrazji zbuntowała się pod rządamiMajordoma,Pepina z Landen. W 634 Dagobert uspokoił zbuntowanych szlachciców, umieszczając na tronie swojego trzyletniego synaSigeberta III, tym samym oddając królewską władzę w najdalej na wschód wysuniętych królestwach, tak jak jego ojciec zrobił dla niego jedenaście lat wcześniej. W opinii historyka Iana Wooda utworzenie podkrólestwa przez Dagoberta dla jego syna Sigiberta miało „ważne długoterminowe implikacje dla ogólnej struktury Francji merowińskiej”[17].
Jako król Dagobert uczyniłParyż stolicą. W czasie swoich rządów zbudowałzamek wMeersburg (współczesneNiemcy), który dziś jest najstarszym zamieszkałym zamkiem w tym kraju. Pobożny Dagobert był również odpowiedzialny za budowębazyliki w Saint-Denis na miejscu klasztorubenedyktynów pod Paryżem. On również mianowałśw. Arbogasta biskupemStrasburga. Według Fredegara Dagobert był uwielbiany pod wieloma względami; pisał on, że władca „zapewniał sprawiedliwość zarówno bogatym, jak i biednym” dodając, że „mało sypiał i mało jadł, i dbał tylko o to, żeby wszyscy ludzie spotkawszy władcę, odchodzili pełni radości i podziwu”[18]. Takie relacje nie są w pełni pokazać władzę i dominację frankońskich królów, takich jak Dagobert, który wraz ze swoim ojcem Chlotarem tak sprawnie władał królestwem, że historyk Patrick Geary opisał okres ich połączonych rządów jako „apogeum królewskiej władzy Merowingów”[19].
Dagobert przeszedł do historii jako jeden z największych frankońskich królów, pomimo jego przeciętnej historii wojskowej (por. jego porażki z Sasami i Wendami), utrzymując swoje ziemie przeciwko wschodnim hordom i szlachcie z terenów tak odległych, jakBawaria, którzy starali się o jego zwierzchnictwo[20]. Choć zmarł w wieku zaledwie trzydziestu sześciu lat, przez większość historyków Dagobert uważany jest za ostatniego z wielkich królów Merowingów, co nie oznacza, iż nastąpił znaczny spadek władzy Franków, szczególnie w świetle pismPawła Diakona iJana z Toledo[21]. J.M. Wallace-Hadrill stwierdził, że Dagobert „miał bezwzględną energię niczymChlodwig i przebiegłość niczymKarol Wielki”[20]. Pomimo mniej lub bardziej zjednoczonego królestwa Franków, prawdopodobnie nie spodziewał się kontynuacji jednolitych rządów, biorąc pod uwagę rozbieżne interesy Franków austrazyjskich i neustriańskich, a także Akwitańczyków i Burgundów[20]. Po śmierci Dagoberta w 639, Pepin z Landen zdołał odzyskać swoją pozycję w Metz.[22] Tymczasem Dagobert został pochowany wbazylice św. Dionizego wSaint-Denis; był to pierwszy frankoński król, który spoczął w tym miejscu[23]. Pochówek Dagoberta w Saint-Denis ustanowił precedens dla pochówku tam przyszłych władców francuskich[24].
Śmierć Dagoberta I stanowiła początek rządów majordomów władających w imieniu królów, którzy rzadko dożywali pełnoletniości. Majordomowie stale wzmacniali swą pozycję, aż do otrzymania przywileju sądownictwa i ustanowieniu własnych dynastii przez dziedziczność swego stanowiska. Nie chcieli też rezygnować z marionetkowych królów merowińskich, ponieważ ciągle nie wygasły mity o królewskiej charyzmie. Gdyby próbowali usunąć ich siłą i zagarnąć koronę, spotkaliby się z oporem szlachty. Dobrym tego przykładem jest synPepina Starszego,Grimoald, który polecił jednemu z koronowanych słabeuszy merowińskich adoptować swego synaChildeberta i osadził go następnie na tronie. Możni Neustrii jednak wytoczyli Grimoaldowi proces i zgładzili go w 656. Mimo to inni przedstawiciele rodziny Grimoalda, Arnulfingowie, w końcu przejęli koronę, dając początekKarolingom.
Dagobert żenił się pięciokrotnie, a małżonkami jego były kolejno: Gomatruda,Nantehilda[25], Ragnetruda (wcześniej konkubina), Wulfegunda[25] i Berchilda (wcześniej konkubina).
| Królowie Akwitanii |
| ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Książęta Akwitanii |
| ||||||||||||
| Angielscy książęta Akwitanii |
|
