Czerwony terror (ros. красный террор) – okres nasilonych represji i masowegoterroru politycznego stosowanego przezbolszewików wRosyjskiej FSRR w latach 1918–1922.
Bolszewicy posługiwali się terrorem i prześladowaniami od momentu objęcia władzy w wynikurewolucji październikowej 1917, jednak masowego charakteru i szczególnego nasilenia nabrał on na początku września 1918. „Czerwony terror” oficjalnie wprowadzono specjalnym dekretemRady Komisarzy Ludowych RFSRR z 5 września 1918. Miało to związek z dokonanym 30 sierpnia 1918 nieudanymzamachem naLenina i zabiciem przez lewicowegoeserowca szefaCzeki wPiotrogrodzieMoisieja Urickiego. Odtąd organy Czeki mogły stosować terror, w tym zasadęodpowiedzialności zbiorowej, na niespotykaną wcześniej skalę. W odpowiedzi na zabicie Urickiego bolszewicy zamordowali w Piotrogrodzie 500 osób, a w odwecie za zamach na Lenina – 600 osób wMoskwie. Zastępca szefa CzekiFeliksa Dzierżyńskiego,Mārtiņš Lācis, skierował do czekistów następujące instrukcje postępowania z wrogami władzy bolszewickiej (zawarte w piśmie „Krasnyj Terror”, czyli „Czerwony Terror”):
Nie prowadzimy wojny z pojedynczymi osobami. Likwidujemy burżuazję jako klasę. W czasie śledztwa nie szukaj dowodów, że oskarżony słowami i czynem występował przeciwko władzy radzieckiej. Podstawowe pytania, jakie powinieneś zadać to: do jakiej klasy należy oskarżony? Skąd pochodzi? Jakie jest jego wykształcenie lub zawód? Odpowiedzi na te pytania powinny określić los oskarżonego. W tym leży znaczenie i istota Czerwonego Terroru[1].
W tym samym czasie Dzierżyński i jego drugi zastępcaJēkabs Peterss rozkazali czekistom:
Niech klasa robotnicza zdepcze masowym terrorem hydrę kontrrewolucji! Niech wrogowie klasy robotniczej wiedzą, że każdy zatrzymany z nielegalnie posiadaną bronią będzie natychmiast rozstrzelany i że każdy, kto ośmiela się szerzyć jakąkolwiek propagandę skierowaną przeciw władzy sowieckiej, zostanie natychmiast aresztowany i zamknięty w obozie koncentracyjnym.
Grigorij Zinowjew na spotkaniu przywódców bolszewickich we wrześniu 1918 stwierdził:
Musimy pociągnąć za sobą dziewięćdziesiąt ze stu milionów mieszkańców Rosji Radzieckiej. Jeśli idzie o pozostałych, nie mamy im nic do powiedzenia. Muszą zostać zlikwidowani.
Lew Trocki 17 grudnia 1917 zwracając się dokadetów stwierdził[2]:
Powinniście wiedzieć, że nie później niż za miesiąc terror przyjmie bardzo silne formy na przykładzie wielkich francuskich rewolucjonistów: naszych wrogów będzie czekać gilotyna, a nie tylko więzienie.
Do końca września 1918 w Moskwie zamordowano kilkaset osób, w tym dwóch byłych carskich ministrów, w Piotrogrodzie wykonano prawie 1300 egzekucji, a wKronsztadzie w ciągu zaledwie jednej nocy zastrzelono 400 żołnierzy i cywilów. Za zastrzelenie jednego członka brygady aprowizacyjnej rekwirującej zboże rolnikom, funkcjonariusze Czeki zabili 152 osoby. Od lutego do czerwca 1919 wCharkowie bolszewicy przeprowadzili od 2 do 3 tysięcy egzekucji, w styczniu 1920 wRostowie nad Donem około tysiąca, wOdessie od maja do sierpnia 1919 – 2,2 tysiąca, a od lutego 1920 do lutego 1921 od 1,5 do 3 tysięcy. WKijowie od lutego do sierpnia 1919 czekiści zabili co najmniej 3 tysiące osób, od sierpnia 1920 do lutego 1921 wJekaterynodarze co najmniej 3 tysiące, a wArmawirze od sierpnia do października 1920 – od 2 do 3 tysięcy. Po zajęciuKrymu przez bolszewikówBéla Kun iRozalija Ziemlaczka kierowali masowymi egzekucjamibiałogwardzistów i ich zwolenników. Po zdławieniu chłopskiegopowstania tambowskiego (1920–1921) kilkadziesiąt tysięcy osób – uczestników tego powstania oraz ich rodzin mieszkających wguberni tambowskiej – zostało straconych, uwięzionych lub deportowanych. Czeka krwawo rozprawiała się również ze strajkującymi robotnikami. Ogólna liczba ofiar śmiertelnych „czerwonego terroru” z lat 1918–1922 obliczana jest na między 50 tysięcy a 1,7 miliona.
Określenie „czerwony terror” jest też stosowane wobeczbrodni popełnionych przez komunistów podczaswojny domowej wHiszpanii (1936–1939), a także wobec zbrodni popełnionych przez władzeWęgierskiej Republiki Rad w 1919 oraz rządówMengystu Hajle Marjama wEtiopii 1977–1991.
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Czerwony terror |
