Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Biskupi krakowscy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Biskupi krakowscybiskupi diecezjalni,biskupi koadiutorzy,biskupi pomocniczy orazadministratorzy apostolscydiecezji krakowskiej (od 1925 archidiecezji).

W latach 1443–1790 kolejni biskupi diecezjalni byliksiążętami siewierskimi.

Biskupi

[edytuj |edytuj kod]

Biskupi problematyczni

[edytuj |edytuj kod]

Historycznie biskupstwo krakowskie powołano w roku 1000. Zaś najstarszykalendarz katedry wawelskiej pochodzący z ok. 1257 roku wymienia przed pierwszym historycznym biskupemPopponem dwóch jego poprzedników:Prohora iProkulfa, o których brakuje przekazów historycznych. Stąd według różnych hipotez mogli to być albo biskupi krakowscy, albo ołomunieccy jednak na siedzibie krakowskiej albo też mogli to by być kontynuatorzy słowiańskiej misjiMetodego. Inni badacze sugerują, że dedykacjakatedry na WaweluWacławowi I wskazuje, że została ona ufundowana jeszcze w okresie przynależności Krakowa do państwa czeskiego, co mogło mieć miejsce przed rokiem 990[1]. Jeszcze inne teorie uznają Prohora i Prokulfa za osoby włączone do katalogu biskupów krakowskich przypadkowo. Dla przykładuAlfons Parczewski wykazał podobieństwo imion Prokora i Prokulfa do imion Porchariusa i Prokulejana – biskupówdiecezji Auch z VI w. we Francji.

Lata urzędowaniaBiskupUwagi
ok. 973–986?Prohorbyć może biskup misyjny podległy kościelnej jurysdykcji biskupa praskiego
986–995?Prokulfbyć może biskup misyjny podległy kościelnej jurysdykcji biskupa praskiego

Biskupi diecezjalni

[edytuj |edytuj kod]
Lata urzędowaniaBiskupUwagi
1000–1008?Popponbiskup krakowski podległy metropolicie gnieźnieńskiemu
1009–1018?GomponWojciech Kętrzyński utożsamia go z poprzednikiem
1019–1030Lambert I
1030/1032?–1046?Rachelin
1046?–1059Aaronarcybiskup
1061–1071Lambert II Suła
1072–1079Stanisław ze Szczepanowaświęty Kościoła katolickiego
1082–1101Lambert III
1101Czasław
1102–1109Baldwin
1109/1110–1118Maurus
1118–1142Radost
1142–1143Robert
1143–1166Mateusz
1166?–1185?Gedko
1185?–1207Pełka
1208–1218Wincenty Kadłubekrezygnacja z funkcji biskupiej, następnie mnich cysterski
błogosławiony Kościoła katolickiego
1218–1229Iwo Odrowąż
1229–1242Wisław z Kościelca
1242–1266Jan Prandota
1266–1292Paweł z Przemankowa
1292–1294Prokop
1294–1320Jan Muskata
1320–1326Nanker
1326–1347Jan Grot
1347–1348Piotr z Falkowa
1348–1366Bodzęta
1367–1380Florian Mokrski
1380–1382Zawisza Kurozwęcki
1382–1392Jan Radlica
1392–1412Piotr Wysznastępnie biskup diecezjalny poznański
1412–1423Wojciech Jastrzębiecnastępnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1423–1455Zbigniew Oleśnickikardynał
1455–1460Tomasz Strzępiński
1461–1463Jakub z Siennanastępnie biskup diecezjalny kujawski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1463–1464Jan Gruszczyńskinastępnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1464–1471Jan Lutkowic z Brzezia
1471–1488Jan Rzeszowski
1488–1503Fryderyk Jagiellończykod 1493 jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
kardynał
1503–1524Jan Konarski
1524–1535Piotr Tomicki
1536–1537Jan Latalskinastępnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1537–1538Jan Chojeński
1538–1545Piotr Gamratod 1541 jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1546–1550Samuel Maciejowski
1551–1560Andrzej Zebrzydowski
1560–1572Filip Padniewski
1572–1577Franciszek Krasiński
1577–1591Piotr Myszkowski
1591–1600Jerzy Radziwiłłkardynał
1600–1605Bernard Maciejowskinastępnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
kardynał
1607–1616Piotr Tylicki
1616–1630Marcin Szyszkowski
1630–1631
Andrzej Lipski
1632–1634Jan Albert Wazakardynał
1635–1642Jakub Zadzik
1642–1657Piotr Gembicki
1658–1679Andrzej Trzebicki
1681–1699Jan Małachowski
1700Stanisław Kazimierz Dąmbski
1701–1702Jerzy Albrecht Denhoff
1710–1719Kazimierz Łubieński
1720–1732Konstanty Felicjan Szaniawski
1732–1746Jan Aleksander Lipskikardynał
1746–1758Andrzej Stanisław Załuski
1759–1788Kajetan Ignacy Sołtyk
1788–1800Feliks Paweł Turski
1805–1813Andrzej Gawroński
1815–1829Jan Paweł Woronicznastępnie arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego
1830–1836 (formalnie do 1851)Karol Skórkowskiz przyczyn politycznych w 1835 opuścił diecezję i do śmierci pozostał na wygnaniu; w jego imieniu rządy w diecezji sprawowali administratorzy[2]
Franciszek Zglenickiadministrator apostolski części diecezji krakowskiej w zaborze austriackim w latach 1836–1841[potrzebny przypis]
Ludwik Łętowskiadministrator apostolski części diecezji krakowskiej w zaborze austriackim w latach 1841–1849, sakra w 1845[3]
Mateusz Gładyszewiczadministrator apostolski części diecezji krakowskiej w zaborze austriackim w latach 1849–1862[4]
Antoni Junosza Gałeckiadministrator apostolski części diecezji krakowskiej w zaborze austriackim w latach 1862–1879[5]
1879–1894Albin Dunajewskikardynał
1895–1911Jan Puzynakardynał
1911–1951Adam Stefan Sapiehaod 1925 arcybiskup metropolita, kardynał
Eugeniusz Baziakadministrator apostolski w latach 1951–1962
jednocześnie arcybiskup metropolita lwowski
1964–1978Karol Wojtyłaarcybiskup metropolita, kardynał
następnie papież Jan Paweł II
święty Kościoła katolickiego
1979–2005Franciszek Macharskiarcybiskup metropolita, kardynał
2005–2016Stanisław Dziwiszarcybiskup metropolita, kardynał
od 2017Marek Jędraszewskiarcybiskup metropolita

Uwaga! Kolejność i okresy sprawowania władzy biskupiej pierwszych biskupów do Fulka włącznie są mocno niepewne. Podstawowe źródła (Katalogi biskupów krakowskich) różnią się zarówno co do samego ich istnienia (Prohor, Prokulf, Gompon, Lambert), ich kolejności oraz lat pontyfikatu. Historyczność postaci biskupów Prohora i Prokulfa jest przedmiotem sporu historiograficznego. Pierwsze źródło, które o nich wspomina, toKatalog biskupów krakowskich z poł. XIII w., zawierający obok informacji sprawdzonych o pierwszych biskupach ewidentne bałamuctwa. Część historyków (Aleksander Gieysztor,Gerard Labuda) uważa, że mogli być biskupami morawskimi z ostatniej ćwierci X w., w jurysdykcji których znajdował się Kraków. Aron nosił tytuł arcybiskupa ad personam, tzn. że otrzymał paliusz arcybiskupi jako osobiste wyróżnienie, ale nie oznaczało automatycznego objęcia i sprawowania urzędu metropolity.

Biskupi pomocniczy

[edytuj |edytuj kod]
Lata urzędowaniaBiskupUwagi
1303–1306Marcin
1347–1348Jannastępnie biskup pomocniczy kujawski
1360–ok. 1371Tomasz z Sienna
1395–1412Zbigniew z Łapanowanastępnie biskup diecezjalny łucki, późniejszy biskup diecezjalny kamieniecki
1423–1444Jarosław z Lublina
1446–1461Jerzy
1464–1498Paweł z Krakowa
1499–1503Marian Lulias
1503–1526Jan Amicinus
1527–1544Dominik Małachowski
1544–1546Erazm Ciołek
1547–1559Andrzej Spot
1560–1565Stanisław Słomowskinastępnie arcybiskup metropolita lwowski
1566–1577Marcin Białobrzeskinastępnie biskup diecezjalny kamieniecki
1578–1586Jakub Milewski
1587–1614Paweł Dembski
1614–1645Tomasz Oborski
1645–1657Olbracht Lipnicki
1658–1689Mikołaj Oborski
1690–1700Stanisław Szembeknastępnie biskup diecezjalny kujawski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1700–1705Kazimierz Łubieńskinastępnie biskup diecezjalny chełmski, późniejszy biskup diecezjalny krakowski
1706–1726Michał Szembek
1726–1751Michał Ignacy Kunicki
1753–1786Franciszek Potkański
1786–1806Józef Olechowski
1787–1798Wojciech Radoszewski
1767–1807Jan Kanty Lenczowski
1814Augustyn Karol Lipiński
1816–1830Tomasz Nowiński
1824–1841Franciszek Zglenickiw latach 1836–1841 administrator apostolski części diecezji krakowskiej w zaborze austriackim
1845–1868Ludwik Łętowskiw latach 1841–1849 administrator apostolski części diecezji krakowskiej w zaborze austriackim
1862–1879Antoni Junosza Gałeckiw latach 1862–1879 administrator apostolski części diecezji krakowskiej w zaborze austriackim
1900–1924Anatol Nowaknastępnie biskup diecezjalny przemyski
1927–1958Stanisław Rospond
1951Eugeniusz Baziakkoadiutor, następnie administrator apostolski archidiecezji krakowskiej
jednocześnie arcybiskup metropolita lwowski
1958–1964Karol Wojtyłanastępnie arcybiskup metropolita krakowski i kardynał
późniejszy papież Jan Paweł II
święty Kościoła katolickiego
1960–1992Julian Groblicki
1962–1988Jan Pietraszko
1970–1993Albin Małysiak
1970–1992Stanisław Smoleński
1985–1992Kazimierz Górnynastępnie biskup diecezjalny rzeszowski
1988–2004Kazimierz Nycznastępnie biskup diecezjalny koszalińsko-kołobrzeski, późniejszy arcybiskup metropolita warszawski i kardynał
1988–2022Jan Szkodoń
2004–2014Jan Zając
2004–2010Józef Guzdeknastępnie biskup polowy Wojska Polskiego, późniejszy arcybiskup metropolita białostocki
2011–2017Grzegorz Ryśnastępnie arcybiskup metropolita łódzki, kardynał
od 2011Damian Muskus
Franciszek Ślusarczyknominat (2018), zrezygnował z przyjęcia sakry biskupiej[6]
od 2019Janusz Mastalski
od 2021Robert Chrząszcz

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Biskupi krakowscy. diecezja.pl. [dostęp 2018-12-18].
  2. Skórkowski Karol [online], encyklopediakrakowa.pl [dostęp 2020-03-03] (pol.).
  3. Łętowski Ludwik [online], encyklopediakrakowa.pl [dostęp 2020-03-03] .
  4. Karol Skórkowski i jego następcy [online], diecezja.pl [dostęp 2020-10-16] (pol.).
  5. Gałecki Antoni [online], encyklopediakrakowa.pl [dostęp 2020-03-03] (pol.).
  6. Komunikat metropolity krakowskiego. diecezja.pl, 2018-12-12. [dostęp 2018-12-12].

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz w WikiźródłachhasłoArcybiskup krakowski w Encyklopedii staropolskiej

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biskupi_krakowscy&oldid=75798998
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp