Biały Dom (ang.White House) – oficjalna rezydencja i miejsce pracyprezydentów USA, położona wWaszyngtonie, Dystrykt Kolumbia. Nazwa ta została nadana budynkowi 14 września 1901 r. przez prezydentaRoosevelta. Wcześniej nazywany byłPałacem Prezydenckim,Domem Prezydenckim iSiedzibą Władz Wykonawczych.
W grudniu 1790 r. prezydentWaszyngton podpisał Act of Congress, stanowiący, że rząd federalny będzie rezydował w okręgu, którego powierzchnianie będzie przekraczała dziesięciu mil kwadratowych u wybrzeżyPotomaku. Prezydent Waszyngton wybrał wraz z architektem miejskim Pierre’em L’Enfantem miejsce, w którym miał powstać budynek. Rozpisany konkurs wygrał projekt architektoniczny autorstwa Jamesa Hobana.
Budynek, położony wWaszyngtonie przy 1600 Pennsylvania Avenue, zaczął powstawać w październiku 1792 roku. Uroczyste oddanie do użytku nastąpiło 1 listopada 1800[1]. Pierwszym prezydentem, który w nim zamieszkał, byłJohn Adams. Od czasu wprowadzenia się tam Adamsa, każda następna para prezydencka dokonywała własnych zmian w wystroju budynku.
W swojej historii budynek doświadczył dwóch pożarów. Pierwszego w 1814 roku, gdy został podpalony przez Brytyjczyków podczaswojny brytyjsko-amerykańskiej. Drugi pożar wybuchł w zachodnim skrzydle w 1929 roku za prezydenturyHoovera.
Podczas rządów prezydentaTrumana przebudowano całe wnętrze budynku (z wyjątkiem trzeciego piętra)[2]. Najstarszymi jego częściami są obecnie zewnętrzne ściany, niezmienione od 200 lat.
W 1902 r. Prezydent Theodore Roosevelt rozpoczął gruntowną renowację Białego Domu, w tym przeniesienie biur prezydenta z drugiego piętra rezydencji do nowo wybudowanego tymczasowego budynku biurowego (obecnie zwanego Zachodnim Skrzydłem). Remont został zaplanowany i przeprowadzony przez słynnąnowojorską firmę architektoniczną McKim, Mead i White. Następca Roosevelta, prezydentWilliam Howard Taft, zbudował Gabinet Owalny w powiększonym skrzydle biurowym[3].
W grudniu 2024 roku prezydentJoe Biden po raz 102 w historii rozświetlił choinkę, która miała 12 metrów wzrostu w parku Ellipse przed Białym Domem. Drzewem tym było świerk czerwony pochodzący zhrabstwa Grayson w Wirginii. 2 grudnia Pierwsza Dama Jill Biden zaprezentowała świąteczne dekoracje w Białym Domu, gdzie dekorowało ponad 300 wolontariuszy, ponad 3 kilometry łańcuchów i 2,2 tys. papierowych gołębi[4]. Ozdobiono 83 choinki, były również girlandy z dzwonkami i czerwonymi wstążkami, wieńce i 28 tysięcy dekoracji zdobionych ponad 165 tysiącami światełek[5].
Biały Dom składa się z trzech głównych części: tzw. Rezydencji Wykonawczej, Zachodniego Skrzydła oraz Wschodniego Skrzydła. Do tzw. kompleksu Białego Domu (White House Complex) zaliczane są także sąsiadujący z Białym Domem gmach Urzędu Wykonawczego Prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz przyległe tereny zielone, w tym dwa ogrody.
Plan parteru Rezydencji WykonawczejCały kompleks Białego Domu widziany z lotu ptaka
Mianem Rezydencji Wykonawczej określana jest najstarsza część kompleksu, umiejscowiona w jego centrum i utożsamiana przez wiele osób z całym Białym Domem. Jej pierwsze piętro nazywane jest piętrem państwowym (State Floor) i służy do celów reprezentacyjnych i ceremonialnych. Parter mieści bibliotekę i mniejsze pomieszczenia o charakterze oficjalnym, a także pomieszczenia gospodarcze, m.in. kuchnię. Drugie i trzecie piętro mają charakter prywatny i służą jako miejsce zamieszkania i wypoczynku prezydenta i jego rodziny (choć niekiedy są tam zapraszani również ważni oficjalni goście, przede wszystkim głowy państw i politycy szczególnie blisko związani z prezydentem). Rezydencja posiada także dwa poziomy podziemne, gdzie znajdują się pomieszczenia gospodarcze i magazynowe oraz schron dla prezydenta i jego rodziny (dużo solidniejszy obiekt tego rodzaju znajduje się jednak pod Wschodnim Skrzydłem).
Zachodnie Skrzydło Białego Domu (w dolnej części zdjęcia)Plan parteru Zachodniego Skrzydła
Zachodnie Skrzydło zostało dobudowane do Białego Domu w 1902 roku. W 1929 jego znaczna część została zniszczona przez pożar, zaś w 1933 skrzydło zostało ponownie oddane do użytku. Ta część Białego Domu jest miejscem faktycznego urzędowania prezydenta i najważniejszychurzędników jego administracji oraz ich współpracowników. To tam znajduje sięGabinet Owalny, od 1909 pełniący rolę miejsca codziennej pracy prezydenta. Swoje biura mają tam też zwyczajowo m.in. wiceprezydent, szef administracji prezydenckiej (Chief of Staff) i jego zastępcy, dyrektor komunikacji Białego Domu, sekretarz prasowy oraz doradca ds. bezpieczeństwa narodowego. Jednym z pomieszczeń skrzydła jest tzw. sala gabinetu (Cabinet Room), gdzie odbywają się posiedzenia z udziałem prezydenta i jego ministrów. Część skrzydła zajmują dziennikarze akredytowani przy Białym Domu, zlokalizowano tam także niewielkie audytorium (nazwa oficjalna:James S. Brady Press Briefing Room), w którym odbywają się konferencje prasowe prezydenta, a co najmniej raz dziennie na pytania dziennikarzy odpowiada tam sekretarz prasowy lub jeden z jego zastępców. W piwnicy skrzydła znajduje sięPokój dowodzenia (Situation Room), służący prezydentowi jako miejsce spotkań i narad z przedstawicielami wojska (którego Naczelnym Wodzem jest z urzędu) oraz służb wywiadowczych. Obiekt ten wyposażony jest w urządzenia pozwalające prezydentowi łączyć się z rozmówcami na całym świecie i zapoznawać z tajnymi danymi w maksymalnie bezpieczny sposób.
Zachodnie Skrzydło jest całkowicie zamknięte dla osób zwiedzających Biały Dom. Swój oryginalny tytuł (The West Wing) zaczerpnął od niego serial z gatunkufikcji politycznej znany w Polsce jakoPrezydencki poker (1999–2006), opisujący pracę prezydenta i jego najwyższych urzędników podczas fikcyjnej administracji prezydenta Jeda Bartletta.
Głównym celem wzniesienia Wschodniego Skrzydła, co miało miejsce w 1942 roku, było ukrycie budowy podziemnego bunkra dla prezydenta i jego rodziny, zlokalizowanego bezpośrednio pod nim i mogącego przetrzymać nawet atak nuklearny. Bunkier jest czynny do dzisiaj. W czasie alarmu wywołanegoatakami z 11 września 2001, schronili się w nim wiceprezydentDick Cheney oraz najwyżsi urzędnicy prezydenccy (sam prezydent w chwili ataku przebywał naFlorydzie, skąd został ewakuowany do bazy wojskowej z dala od stolicy). We Wschodnim Skrzydle mieszczą się m.in. biura Pierwszej Damy i podległych jej urzędników. Zlokalizowano tam także pomieszczenia związane z turystyczną rolą Białego Domu, a także działy urzędu prezydenckiego odpowiedzialne za organizację różnego rodzaju imprez i ceremonii.
