 nr rej. 258 (K/17) z dnia 11.03.1957 r.[1] | |||||
| bazylika mniejsza,kolegiata | |||||
 Widok od stronyabsydy | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Miejscowość | |||||
| Wyznanie | |||||
| Kościół | |||||
| Parafia | |||||
| Bazylika mniejsza • nadający tytuł | od 22 lipca 1999 | ||||
| Wezwanie | |||||
| |||||
Położenie na mapie Kętrzyna  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego  | |||||
 54°04′28″N 21°22′23″E/54,074444 21,373056 | |||||
| |||||
Bazylika kolegiacka św. Jerzego wKętrzynie –kościółśw. Jerzego budowany na miejscu dawnejstrażnicy od1359, rozbudowywany do pierwszych latXVI wieku.
Najlepiej zachowanykościół obronny naMazurach. Początkowo był to obiekt halowy, jednonawowy, zlokalizowany w południowo-zachodnim narożu miasta. W koronie murów wybudowanoganki obronne i wieżę zwieńczoną blankowaniem. Na początkuXV wieku wzniesiono drugą wieżę (dzwonniczą), a pod koniec stulecia obiekt przebudowano na trójnawowąpseudobazylikę (dobudowano nawę boczną północną, nawa środkowa i południowa mieści się w obrysie kościoła halowego). Po pożarze w 1500 r. podczas odbudowy powstało istniejące i charakterystyczne odchylenie osi kościoła (prezbiterium nie leży dokładnie na osi nawy środkowej, ze środka nawy głównej są widoczne tylko dwa okna: prawe i środkowe, trzecie jest niewidoczne). W kościele zasługują na uwagę:sklepienia kryształowe z 1515 r. (wykonał je mistrz Matz z Gdańska), XVI-wiecznaambona,organy z 1721 r. (Josue Mosengel twórca organów wŚwiętej Lipce) były przebudowywane – obecne z 1975 r. mają 43 głosy, płyta nagrobna (epitafium) Krzysztofa Schenka von Tautenburg z 1597 r. orazkarcer (wejście z kościoła) znajdujący się pod wieżą wysoką.
DoII wojny światowej nazywany „kościołem niemieckim” (w odróżnieniu od stojącego obok„kościoła polskiego”). Po wysiedleniu Niemców w 1945 r. kościół był używany przez kętrzyńską parafię ewangelicką. Już rok później, w 1946, budynek został zarekwirowany przez władze komunistyczne i natychmiast przekazany Kościołowi rzymskokatolickiemu.
Jako świątynia rzymskokatolicka, kościół św. Jerzego od 22 lipca 1999 posiada tytułbazyliki mniejszej. W kościele dawnakaplica św. Jakuba po reformacji pełniła funkcjębaptysterium, które w 1962 roku ukształtowano architektonicznie na wzórOstrej Bramy w Wilnie gdzie zawieszono kopięobrazu Matki Bożej Ostrobramskiej. 15 listopada 1970 roku ks. bpHenryk Gulbinowicz uroczyście poświęcił szaty z koronami i przyozdobił nimi wizerunek Matki Bożej. 7 czerwca 1992 r. metropolita warmiński ks. abpEdmund Piszcz specjalnym dekretem ustanowił w kościele św. Jerzego w Kętrzynie Archidiecezjalne Sanktuarium Maryi Panny Matki Miłosierdzia[2] oraz podniósł kościół św. Jerzego do godnościkolegiaty. Z tego miejsca zawsze na początku lipca odbywają się piesze pielgrzymki doWilna.
.JPG)
W obrębie zachowanych murów obronnych, przylegających do kościoła św. Jerzego znajduje dobudowana już w średniowieczu dawna plebania (XIV/XV–XVI w.), a później pastorówka (XVI w. – 1817 r.), zamieniona w XIX w. na gimnazjum (lata 1817–1907), do 1945 roku funkcjonująca jako tzw.Wdowi Dom (ul. Zamkowa 4) – czyli miejsce zamieszkania dla żon zmarłych księży. W 2011 roku przy zewnętrznych murach dawnej pastorówki przeprowadzone zostały sondażowe archeologiczne badania wykopaliskowe, którymi kierował archeolog Mariusz Biel. W ich wyniku zadokumentowano obecny stan techniczny murów fundamentowych i zarejestrowano nawarstwienia kulturowe wraz z zabytkami. Pozyskany materiał umożliwił wyróżnienie aż 5 faz chronologicznych na wzgórzu kościelnym, w tym najstarszą fazę osadniczą z XIV–XV w.[3].
Brama przy zachodniej fasadzie prowadzi na teren międzymurza, gdzie urządzonolapidarium, w którym zgromadzono zabytkowe nagrobki, pomniki, epitafia i żeliwne krzyże[4].
