Alex Salmond (gael.Ailig Salmond), właśc.Alexander Elliot Anderson Salmond (ur.31 grudnia1954 wLinlithgow, zm.12 października2024 wOchrydzie[1]) –szkocki polityk, w latach 2007–2014pierwszy minister Szkocji[2]. Dwukrotny liderSzkockiej Partii Narodowej (1990–2000, 2004–2014). Założyciel i lider partiiAlba (od 2021 do śmierci). W latach 1999–2001 oraz 2007–2016 poseł doParlamentu Szkockiego, w latach 1987–2010 i ponownie od 2015 do 2017 poseł doIzby Gmin. Z wykształceniaekonomista ihistoryk.
Urodzony w Linlithgow wWest Lothian. Jego rodzicami są Robert Fyfe Findlay Salmond i Mary Stewart Salmond. Studiował wLinlithgow Academy iUniwersytet w St Andrews, gdzie ukończył studia w zakresie ekonomii i historii. W 1980 wstąpił doBanca Rìoghail na h-Alba i podjął tam pracę. Rok później poślubił Moirę French McGlashan. Miał jedną córkę.
Miesiąc po ślubie wstąpił doSzkockiej Partii Narodowej, 6 lat później został wybrany doIzby Gmin zokręgu Banff and Buchan. Jako polityk uzyskał dużą popularność wśród Szkotów, co 3 lata później zaowocowało wybraniem go na szefa partii. Brał udział w pracach nad szkocką konstytucją razem m.in. zDonaldem Dewarem,Jackiem McConnellem,Nicolą Sturgeon iNicolem Stephenem. W 2000 przegrał wybory na szefa partii zJohnem Swinneyem. Na pozycję lidera partii powrócił cztery lata później pokonując w wyborach Swinneya, który nie zrealizował swego kluczowego punktu wyborczego – zwycięstwa partii w wyborach krajowych. W 1999 i 2003 wybory wygrali przedstawiciele unionistycznejSzkockiej Partii Pracy, a narodowcy zajęli drugą pozycję.
3 maja 2007 poprowadził Szkocką Partię Narodową do zwycięstwa w wyborach i utworzył rząd na czele którego sam stanął. Jego współpracownikNicola Sturgeon została jego zastępcą, a wszystkie ważne stanowiska zostały obsadzone zaufanymi członkami partii. Jedno stanowisko przypadło koalicyjnej partii –Szkockiej Partii Zielonych.
W 2007 zaproponował przeprowadzenie referendum na temat niepodległościSzkocji. Był przeciwnikiem wojny wIraku (popierał ją dopóki nie udowodniono, że wróg nie dysponował bronią masowego rażenia). Był zwolennikiem zmiany kontrowersyjnego przepisu, że katolicy nie mogą być monarchamiZjednoczonego Królestwa.
Po przegranym przez niepodległościowcówreferendum niepodległościowym podał się do dymisji, a 19 listopada parlament wybrał na jego następczynięNicolę Sturgeon[3]. W2015 po pięcioletniej przerwie powrócił do Izby Gmin jako reprezentantokręgu wyborczego Gordon(inne języki). Nie uzyskał reelekcji poselskiej wkolejnych wyborach parlamentarnych[4].
Od listopada 2017, prowadził (w rosyjskiej anglojęzycznej telewizjiRT)The Alex Salmond Show(inne języki)[5][6]. Emisję tego programu wstrzymano poinwazji Rosji na Ukrainę[7].
W marcu 2021 stanął na czele nowej partii politycznejAlba[8].
12 października 2024, w hotelu Inex Gorica w Ochrydzie, uczestniczył jako prelegent w konferencji Szkoły Młodych Liderów – zorganizowanej przez byłego prezydenta Macedonii PółnocnejǴorge Iwanowa. Zasłabł około godziny 15.30, niedługo po wygłoszeniu przemówienia. Zmarł na miejscu wkrótce później[1][9][10].
Był członkiemKościoła Szkocji, zaliczanego do Kościołówewangelicko-reformowanych.
- ↑abFormer Scottish First Minister Alex Salmond dies [online], bbc.com [dostęp 2024-10-12] (ang.).
- ↑Who have been Scotland's first ministers? [online], BBC News, 16 maja 2016 [dostęp 2021-12-17] (ang.).
- ↑Szkocja: Nicola Sturgeon została premierem Szkocji [online], Wyborcza.pl, 19 listopada 2014 [dostęp 2014-11-20] [zarchiwizowane zadresu 2014-11-20] .
- ↑General election 2017: Former SNP leader Alex Salmond loses seat [online], 9 czerwca 2017 [dostęp 2024-08-03] (ang.).
- ↑Były premier Szkocji zadebiutuje w rosyjskiej telewizji [online], Londynek.net, 12 listopada 2017 [dostęp 2024-08-03] (pol.).
- ↑Alex Salmond: Russian TV station 'not propaganda' [online], 15 marca 2018 [dostęp 2024-08-03] (ang.).
- ↑Alex Salmond suspends RT show over Ukraine invasion [online], 24 lutego 2022 [dostęp 2024-08-03] (ang.).
- ↑Alex Salmond becomes leader of new pro-independence Alba Party ahead of Scottish elections [online], Sky News [dostęp 2024-08-03] (ang.).
- ↑Former first minister of Scotland Alex Salmond dies [online], Sky News [dostęp 2024-10-13] (ang.).
- ↑Former Scottish First Minister Alex Salmond dies aged 69 [online], The Scottish Sun, 12 października 2024 [dostęp 2024-10-13] (ang.).
| W dniu powstania | |
|---|
| Doradcy desygnowani przez królową | |
|---|
Identyfikatory zewnętrzne:
.jpg)
