Leon Jan Wachholz, ur. 20 czerwca 1867 w Krakowie, zm. 1 grudnia 1942 w tamżę – polski lekarz medycyny sądowej, jeden z najwybitniejszych polskich przedstawiciel tej dziedziny w XX wieku.

Był synem Antoniego, profesora historii powszechnej UJ, i Joanny Zagórskiej. Ukończył Gimnazjum Św. Jacka w Krakowie w 1885 r. po czym rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończył uzyskując tytuł  doktora wszech nauk lekarskich w 1890 r. Następnie odbył studia uzupełniające na uniwersytetach w Kopenhadze, Berlinie, Paryżu i Wiedniu. Po powrocie do Krakowa habilitował się w 1894 r. z zakresu medycyny sądowej na Wydziale Lekarskim UJ, po czym w latach 1894 – 1895 r. pełnił funkcję kierownika Katedry Medycyny Sądowej. Po powrocie do Krakowa w 1895 r. został mianowany kierownikiem Zakładu Sądowo – Lekarskiego UJ,  którą do funkcję pełnił do 1923 r. Profesorem nadzwyczajnym został mianowany w 1896 r., a profesorem zwyczajnym w 1898 r. W roku akademickim 1901/02 sprawował funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego UJ, a w 1908/09 dziekana Wydziału Prawa UJ. Po zakończeniu pracy jako kierownik Zakładu Sądowo – Lekarskiego UJ przez 10 lat pracował jako kierownik I Katedry Medycyny Sądowej. W 1934 r. został mianowany profesorem honorowym Wydziału Lekarskiego UJ.

6 listopada 1939 r. został aresztowany wraz z innymi pracownikami UJ i AG (późniejsza AGH) w ramach Sonderaktion Krakau. Po trzech tygodniach pobytu w więzieniach w Krakowie i Wrocławiu trafił do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen koło Oranienburga. Pobyt w obozie szczególnie źle odbił się na zdrowiu profesora Wachholza, a zwłaszcza kilkugodzinny apel na 30 stopniowym mrozie, który miał miejsce 18 stycznia 1940 r. W czasie jego trwania profesor zemdlał i znalazł się w obozowym lazarecie. Został wypuszczony z obozu 8 lutego 1940 r. po czym powrócił do Krakowa. Nigdy już nie odzyskał zdrowia i zmarł 1 grudnia 1942 r.

Głównym tematem zainteresowań profesora Wachholza była medycyna sądowa i jej aspekty, w tym badanie dowodów rzeczowych, toksykologia sądowa, tanatologia. Był pionierem metod eksperymentalnych w medycynie sądowej m.in. metody oznaczania hemoglobiny tlenkowo-węglowej (próba Wachholza-Sieradzkiego). Prowadził także badania doświadczalne nad oznaczeniem wieku na zwłokach (na podstawie procesu kostnienia główki kości ramiennej) i nad utonięciem (częściowo wspólnie ze Stefanem Horoszkiewiczem). Osiągnięcia te zapewniły polskiej medycynie sądowej poważne miejsce w piśmiennictwie światowym.   

Był członkiem wilu towarzystw naukowych, polskich i zagranicznych. Od 1913 nalerzał do Towarzystwa Sądowo-Lekarskiego w Wiedniu. Od 1930 był członek Polskiej Akademii Umiejętności, gdzie był przewodniczącym Komisji Historii Medycyny i Nauk Matematyczno – Przyrodniczych (1933 – 1939). Był również Członek korespondencyjny Niemieckiego Towarzystwa Medycyny Sądowej. W 1938 r. w Bonn został wybrany na Wiceprezesa Międzynarodowej Akademii Medycyny Sądowej.

Jego dorobek naukowy obejmuje przeszło 200 prac z medycyny sądowej i historii medycyny. Do najważniejszych dzieł należy zaliczyć:Podręcznik medycyny sądowej(1899), Medycyna sądowa. Na podstawie ustaw obowiązujących na ziemiach polskich(1919), Technika sekcji zwłok(1920).

Profesor Wachholz miał również wiele innych pasji. W młodości kolekcjonował owady (głównie motyle) i minerały. Brał udział w deklamacjach i wystawianiu dramatów Goethego, Shakespeare’a, Słowackiego. Od tamtego czasu był zagorzałym miłośnikiem teatru.

Był ożeniony z Józefą Sariusz Jelita – Małecką. Został w 1929 r. odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.  

Bibliografia:

Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej, Z praz Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Seria F, Tom 5, Kraków 2005, s. 81 - 82, 1076.

Uczeni polscy XIX – XX stulecia, pod red. Andrzeja Śródka, t. IV. s. 427 – 429.