پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ یکی از مخاطبان بخش«شما بپرسید»سوال خود را دراین بخش اینگونه مطرح کرده است: «سمت قائم‌مقام رهبری چگونه به وجود آمد؟ و چه‌کسیآیت‌الله منتظری را به این سمت منصوب کرد؟»

دکتر مرتضی میردار معاون تدوین تاریخ‌شفاهی مرکز اسنادانقلاب اسلامی در پاسخ به این سوال گفت: در دوران تبعید حضرت امام، در شرایطی کهانقلابیون، دسترسی اندکی به رهبری نهضت داشتند، اغلب به آقای منتظری رجوع می‌شد وایشان به عنوان یکی از شاگردان امام، امور را پیش می‌برد. این سابقه انقلابی موجبشد که از زمان حضور امام در پاریس، مسئله جانشینی آقای منتظری در بین مردم تاحدودیجا بیفتد.

میردار با بیان اینکه در آن دوره، بسیاری از انقلابیون ومبارزین از آقای منتظری تبعیت می‌کردند افزود: این نظر که در دوره مبارزه با رژیمشاه، آقای منتظری نفر دوم بعد از امام هستند کاملا پذیرفته شده بود و اغلبروحانیون مبارز نیز از آقای منتظری حمایت می‌کردند. رهبر معظم انقلاب هم در خاطراتشانفرموده‌اند که از اوایل انقلاب سعی‌ مبارزین بر این بود که برای آقای منتظری «یک تمیزو تشخصی» فرض شود. ایشان می‌گویند بعضی از آقایان– از جمله نهضت‌آزادی‌ها– از اینکه روحانیون حساب ویژه‌ایروی آقای منتظری باز کرده‌اند احساس نارضایتی می‌کردند.

وی ضمن ترسیم فضای اولیه انقلاب ادامه داد: اوایل پیروزیانقلاب هم به‌خصوص هنگامی‌که برای امام کسالت پیش می‌آمد، این پرسش مطرح می‌شد کهاگر برای امام اتفاقی رخ دهد، تکلیف رهبری انقلاب چه خواهد شد؟ در مواجهه با اینسوال، اکثر پاسخ‌ها متوجه آیت‌الله منتظری بود.

معاون تدوین تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی عنوان دربارهنحوه انتخاب آیت‌الله منتظری به قائم‌مقامی گفت: مجلس خبرگان رهبری در ۲۵ تیر ۱۳۶۴طی یک جلسه، آیت‌الله منتظری را به عنوان قائم‌مقام رهبر جمهوری اسلامی انتخاب کردند.البته در قانون اساسی منصبی با عنوان «قائم مقام» پیشبینی نشده بود و در آن برهه،این عمل خبرگان بر خلاف قانون اساسی تعبیر شد.

میردار با اشاره به خاطره آیت‌الله محمد محمدی‌گیلانی ازملاقات با امام خمینی در سال 64 و در جریان انتخاب آیت‌الله منتظری به قائم‌مقامییادآور شد: آقای گیلانی در آن جلسه از تلاش خبرگان برای انتخاب آقای منتظری ابراز نگرانیمی‌کند و این انتخاب را عجولانه و ناپخته می‌داند.

وی ادامه داد: آقای محمدی گیلانی خطاب به امام می‌گوید بهآقای هاشمی بگویید بهتر است موضوع قائم‌مقامی آقای منتظری اصلا در مجلس خبرگانمطرح نشود، چراکه ایشان از عهده‌ی این کار برنمی‌آید.

میردار افزود: طبق خاطرات آقای گیلانی، امام ضمن موافقت با اظهاراتایشان از اینکه آیت‌الله منتظری ظرفیت لازم را برای رهبری ندارد و بیت ایشان محل رفتو آمد افراد ناصالحی است که برای وی نیز مشکل‌آفرین‌ شده‌اند، اظهار نگرانی کردند.

معاون تدوین تاریخ‌شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی با بیاناین‌که حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی نقش مهمی در تثبیت قائم‌مقامی آیت‌الله منتظریداشت ادامه داد: مرحوم هاشمی در یکی از دیدارهای خود با امام، از موضوع قائم‌مقامیاقای منتظری دفاع کرده و استدلال می‌کند که انتخاب ایشان به این سمت عاقلانه ومنطقی است.

وی تاکید کرد: با وجود این‌که امام خمینی از ابتدا باانتخاب آقای منتظری موافق نبودند، اما با تصمیم مجلس خبرگان مخالفت صریح نکردند.