1874 [1394],Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[1], volume XV, page178:
Pro axibus dictisosszy ad currus regis
[Pro axibus dictisosi ad currus regis]
1879 [1423], Jan Tadeusz Lubomirski, editor,Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis[2],Masovia, page278:
Johannes potest sibi pro ipsius excidere, wirąbiczosszy s kraty, quod sibi necesse fuerit
[Johannes potest sibi pro ipsius excidere, wyrębićosi z kręty, quod sibi necesse fuerit]
1874 [1425],Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[3], volume XVII, page220:
Si currus vel axis al.ossy alicuius hominis[…] in via[…] frangeretur, extunc necessaria pro reformacione currus yel axis fracti in syluis[…] libere excidant
[Si currus vel axis al.osi alicuius hominis[…] in via[…] frangeretur, extunc necessaria pro reformacione currus yel axis fracti in syluis[…] libere excidant]
1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor,Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number228, page85:
Oss axis
[Oś axis]
1440,rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza z rękopisu znajdującego się w zbiorach Biblioteki Klasztornej oo. Paulinów na Jasnej Górze pod sygn. II 25 z r. 1444, page31r:
Axis[…] est lignum circa quod woluitur rotha proprieosz
[Axis[…] est lignum circa quod woluitur rotha proprieoś]
1450, Piotr z Uścia,Rozariusz kapitulny,Ujście: Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. Ms 224, page25r:
Axis[…] est lignum circa quod voluitur rota proprieosz
[Axis[…] est lignum circa quod voluitur rota proprieoś]
vstawyami ysz gdi by kto dąp porąbyl wgymyenyv drvgego przes panowey wolye gysz szą godzy naosz alybo smnyeyszych dąbow bilo ginszich drew wosz napelny vynąyasz rzeczona szethmy grziwyen to gest pyąncz groszy przes dwv kwarthnykv themv zaplaczycz wczygem gymyenyv vicząlby
[Ustawiamy, iż gdyby kto dąb porąbił w jimieniu drugiego przez panowej wole, jiż się godzi naoś, alibo s mniejszych dębow lubo jinszych drew woz *napełni, winę, jaż rzeczona sietm grzywien, to jest pięć groszy przez dwu kwartniku, temu zapłaci[ć], w czyjem jimieniu wyciął był]
1878-1889 [1461],Archiwum Komisji Historycznej[5], volume XI,Krakow, page486:
Item dedi quinque grossos a reformacione snycz etossi
[Item dedi quinque grossos a reformacione śnic etosi]
1878-1889 [1461],Archiwum Komisji Historycznej[6], volume XI,Krakow, page489:
Stinvagy, orcziky, drabini,ossi ad currum
[Stynwagi, orczyki, drabiny,osi ad currum]
1878-1889 [1461],Archiwum Komisji Historycznej[7], volume XI,Krakow, page491:
Currifici al. stelmach pro axibus al.ossy et snycze dedi I marcam
[Currifici al. stelmach pro axibus al.osi et snicie dedi I marcam]
1901 [1471],Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page43:
Oschy axes
[Osi axes]
XV p. post.,rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rękopisie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 3297, z r. 1476, page28r:
Axis[…] est lignum circa quod voluitur rota vlg.ossz
[Axis[…] est lignum circa quod voluitur rota vlg.oś]
XV p. post.,Rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rękopisie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 1630, page 7v:
Axis[…] est lignum [q] circa quod voluitur rota vlg.ossz
[Axis[…] est lignum [q] circa quod voluitur rota vlg.oś]
B. Sieradzka-Baziur,Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “oś”, inSłownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków:IJP PAN,→ISBN
Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska-Różycka, Magdalena Klapper, Tomasz Kolowca, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Joanna Duska, Maria Bugajska, Jan German, Beata Hejmo, Iwona Nobis, Dariusz Piwowarczyk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, editors (2024), “oś”, inBaza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny [Lexical Base of Medieval Polish] (in Polish),Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “oś”, inRozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków:Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
axis(each of many perpendicular straight lines used to determine the position of something in space)
(politics)axis(pact, treaty, agreement, alliance concluded for political or military purposes between two or more states; states connected by such a pact)
(obsolete,anatomy)axis(perpendicular line drawn along the entire length of the body, starting from the crown)
(obsolete,military)axis(line of fire extending from the inner point of the firing range, corresponding to the center of the gun's mouth, to the outer point or object at which the firing is to take place)
“OŚ”, inElektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 11 July 2008
Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “oś”, inSłownik języka polskiego, volume2, part 1, pages546–547
Aleksander Zdanowicz (1861), “oś”, inSłownik języka polskiego, Wilno 1861, volume I, page940
Jan Karłowicz (1903), “oś”, in Hieronim Łopaciński, Wacław Taczanowski, editors,Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 3: Ldo O, Kraków: Akademia Umiejętności, page479
