Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Jump to content
WiktionaryThe Free Dictionary
Search

nosić

From Wiktionary, the free dictionary
See also:nosičandnosíc

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]
Etymology tree
Proto-Indo-European*h₁neḱ-
Proto-Balto-Slavic*neśtei
Proto-Slavic*nesti
Proto-Indo-European*-yeti
Proto-Indo-European*-éyeti
Proto-Balto-Slavic*-éiˀtei
Proto-Slavic*-iti
Proto-Slavic*nosìti
Old Polishnosić

    Inherited fromProto-Slavic*nosìti.. First attested in the 14th century.

    Pronunciation

    [edit]
    • IPA(key): (10th–15th CE)/nɔɕit͡ɕʲ/
    • IPA(key): (15th CE)/nɔɕit͡ɕʲ/

    Verb

    [edit]

    nosić impf (indeterminate,imperfective determinatenieść)

    1. (transitive, attested in Lesser Poland, Greater Poland) tocarry(to lift (something) and take it to another place; to transport (something) by lifting)
      • 1451-1455,Legenda o świętym Aleksym[1], line90:
        Nabral szobye szrebra, szlotha doszicz, czo go mogl pyechotąnoszycz
        [Nabrał sobie śrebra, złota dosyć, co go mógł piechotąnosić]
      • 1930 [c.1455], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor,Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)transliteration,transcription,14, 28:
        Gdisz chodzil krol do domu boszego,noszily (portabant) ge cy, gysz myely vrzød naprzod chodzicz
        [Gdyż chodził krol do domu bożego,nosili (portabant) je ci, jiż mieli urząd naprzód chodzić]
      • 1874-1891 [15th century],Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[2],[3],[4], volume XVI, page334:
        Noszon byvam ducor
        [Noszon bywam ducor]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Moys 15:
        Noszyl ges gy (portasti eum Ex 15, 13) w moczy twogey kv przebytkv swøtemv twemv
        [Nosił jeś ji (portasti eum Ex 15, 13) w mocy twojej ku przebytku świętemu twemu]
      • c.1500,Wokabularz lubiński,Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page17r:
        Baiulare id est portare sustentare tragennoszycz
        [Baiulare id est portare sustentare tragennosić]
      • c.1500,Wokabularz lubiński,Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page57v:
        Gestare id est portare tragennoszycz
        [Gestare id est portare tragennosić]
    2. (reflexive withsię) to becarried
      • 1930 [c.1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor,Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)transliteration,transcription,37, 27:
        Udzyelal... dwa pyerszczyenya..., abi sze mogli przewlecz przes nye szyrdzy a moglbisze oltarznoszycz (ut... possit altare portari)
        [Udziełał... dwa pierścienia..., aby sie mogły przewlec przez nie żyrdzi a mógłbysie ołtarznosić (ut... possit altare portari)]
    3. (attested in Lesser Poland) tocarry; tobear(to be pregnant with)
      • Beginning of the 15th century,Łukasz z Wielkiego Koźmina,Kazania gnieźnieńskie[6],Krakow, page 4a:
        Gdisczy Maria gest ona bila do Bethlehem prisla, a thonoszøcz tako velikø svøtoscz, tocz gest svego szinka milego
        [Gdyżci Maryja jest ona była do Betlehem przyszła, a tonosząc tako wieliką świątość, toć jest swego synka miłego]
      • 1874-1891 [15th century],Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[7],[8],[9], volume XIX,Nowa Słupia, page48:
        A wszakom czya, szynku myly, w szwem szerczunoszyla
        [A wszakom cię, synku miły, w swem sercunosiła]
    4. tohold(to lift and keep in one's hand without moving)
      • 1882 [End of the 15th century], Emil Kałużniacki, editor,Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts[10], page290:
        O krzyzv, drzewo bogoslawyone, kthoresznoszylo nasze zbawyenye!
        [O krzyżu, drzewo bogosławione, ktoreśnosiło nasze zbawienie!]
    5. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) tocarry; tobring(to have, hold, possess or maintain (something))
      • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor,Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[11],Lesser Poland, page10:
        Czwyrdzimi, aby, poky oczecz zyw, szadny syn swey pyeczączy nyenoszyl (portare... non praesumant), gedno oczczowey pyeczaczi vszywal
        [Ćwirdzimy, aby poki ociec żyw, żadny syn swej pieczęci nienosił (portare... non praesumant), jedno oćcowej pieczęci używał]
      • 1878-1889 [1422],Archiwum Komisji Historycznej[12], volume III,Greater Poland, page327:
        Iaco Iandrzey... gest clenotu Baranow, czssonossą byaly baran na czirwoni[m] sczicze
        [Jako Jędrzej... jest klenotu Baranow, czsonoszą biały baran na czyrwony[m] szczycie]
      • 1930 [c.1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor,Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)transliteration,transcription,6, 6:
        Thobias... spyekl myøso tey ribi a gynenosil, abi s sobø na drogø wzøl
        [Tobijasz... spiekł mięso tej ryby a jinenosił, aby z sobą na drogę wziął]
    6. towear(to don clothing and have on one's body)
      • Middle of the 15th century,Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[13], page142:
        Tą suknyanoszyl myly Iesus a nygdy yey nye s[w]loczyl
        [Tę sukniąnosił miły Jesus a nigdy jej nie z[w]łoczył]
      • 1874-1891 [Middle of the 15th century],Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[14],[15],[16], volume XXII, page237:
        Czy czischi za oplatą mayą od boga, esze possyądą zyemyą troyaką, yąschnoschą, thoczu swoge czyalo
        [Ci ciszy za opłatę mają od Boga, eże posiędą ziemię trojaką, jążnoszą, toczu swoje ciało]
    7. tobear, towithstand, tosuffer
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[17],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages39, 21:
        Noscze (ferant) richlo ganbø swoiø
        [Noście (ferant) rychło gańbę swoję]
    8. tolift, toraise
    9. toholdhigh
      • Middle of the 15th century,Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[18], page153:
        Byla yego schyyą prosta, pelna a nadobna anoszyl schyą krasnye podnyoslą (gessit hoc decenter et erectum)
        [Była jego szyja prosta, pełna a nadobna anosił szyję kraśnie podniosłą (gessit hoc decenter et erectum)]
    10. (attested in Lesser Poland) tocarry out, tobear out; toperform
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[19],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages17, 24:
        Bo strzegl iesm drog boszich any iesm zlenosil (nec impie gessi) od boga mego
        [Bo strzegł jeśm drog bożych ani jeśm źlenosił (nec impie gessi) od Boga mego]
    11. togive birth to, tobear
    12. (attested in Lesser Poland) togive; tooffer
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[20],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages75, 11:
        Obeczuycze... gospodnu... wszitczi, gisz ocolo iegonosycze (affertis) dari
        [Obiecujcie... Gospodnu... wszytcy, jiż około jegonosicie (affertis) dary]

    Verb

    [edit]

    nosić pf

    1. (attested in Greater Poland) todeliver; tobring
      • 1960 [1423], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors,Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number721,Pyzdry:
        Yako panycznoszil list ot Yødrzeya do Bronisza, a on go nye chczal wszyøcz
        [Jako panicnosił list ot Jędrzeja do Bronisza, a on go nie chciał wziąć]

    Derived terms

    [edit]
    nouns
    verbs
    verbs

    Descendants

    [edit]

    References

    [edit]
    • Boryś, Wiesław (2005), “nosić”, inSłownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie,→ISBN
    • Mańczak, Witold (2017), “nosić”, inPolski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności,→ISBN
    • Bańkowski, Andrzej (2000), “nosić”, inEtymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
    • B. Sieradzka-Baziur,Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “nosić (się)”, inSłownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków:IJP PAN,→ISBN
    • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “nosić”, inRozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków:Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

    Polish

    [edit]

    Etymology

    [edit]
    Etymology tree
    Proto-Indo-European*h₁neḱ-
    Proto-Balto-Slavic*neśtei
    Proto-Slavic*nesti
    Proto-Indo-European*-yeti
    Proto-Indo-European*-éyeti
    Proto-Balto-Slavic*-éiˀtei
    Proto-Slavic*-iti
    Proto-Slavic*nosìti
    Old Polishnosić
    Polishnosić

      Inherited fromOld Polishnosić.

      Pronunciation

      [edit]
       
      • Audio 1;nosić:(file)
      • Audio 2;nosić się:(file)
      • Rhymes:-ɔɕit͡ɕ
      • Syllabification:no‧sić

      Verb

      [edit]

      nosić impf (indeterminate,imperfective determinatenieść)

      1. (transitive) tocarry; tobear(to lift (something) and take it to another place; to transport (something) by lifting)
      2. (transitive) tocarry; tobring(to have, hold, possess or maintain (something))
      3. (transitive) tocarry, tobear(to have or display (a mark or other feature)
      4. (transitive) towear(to carry or have equipped on or about one's body, as an item of clothing, equipment, decoration, etc.)
      5. (transitive) tocarry, tobear; towear(to have something that distinguishes one in appearance from other people or animals)
      6. (transitive, literary) tobear, tocarry(to have a distinguishing feature, e.g. a name)
      7. (transitive, colloquial, of a situation, set of circumstances, etc.) toknockaround; tocarry(to cause someone to change places often or be restless) [withpo(+locative)‘around what’]
      8. (transitive, of horses of vehicles) tocarry
        Synonym:wieźć
      9. (transitive, obsolete, chiefly of hens) tolay an egg
        Synonym:składać jajo
      10. (transitive, obsolete) toaccustom(to cause someone to become used to something)[withdo(+genitive)‘to what’]
        Synonyms:przyzwyczajać,zaprawiać
      11. (transitive, obsolete) tohold up; tolift(to raise and keep in one's hand while not moving)
        Synonym:trzymać
      12. (transitive, obsolete) tocarry oneself; tobear(to be pregnant with)
      13. (intransitive, obsolete, of a horse) to have a particulargait
      14. (transitive, Middle Polish) tobring; todeliver
        Synonyms:dostarczać,przynosić
      15. (transitive, Middle Polish) tobear(to take responsibility for or bear consequences)
      16. (transitive, Middle Polish) toslander
        Synonym:obmawiać
      17. (transitive, Middle Polish) tothrow
        Synonym:rzucać
      18. (transitive, Middle Polish) totake; toget, toreceive
      19. (transitive, Middle Polish, of plants) tobring, tobear; tofruit
        Synonym:przynosić
      20. (transitive, Middle Polish) tohold aposition
        Synonym:piastować
      21. (transitive, Middle Polish) toprogress in a particular way
        Hypernym:postępować
      22. (transitive, Middle Polish) tocontain
        Synonyms:obejmować,zawierać
      23. (transitive, Middle Polish) todress(to place clothes on someone or something)
        Synonym:ubierać
      24. (transitive, Middle Polish) tocarry;Further details are uncertain.
        • 1593, J. Wujek,Nowy Testament[21], page przedm 14:
          Ktore mieyſca Márcion ták zepſował/ iáko Tertullian świádczy/ że miáſto tego ſłowkáNośmy/ po Graecku φορέσωμεν vczynił/ Będźiem nośić / (φορέσομεν, iednę tylko literę odmieniwſzy.
          [Które miejsca Marcion tak zepsował/ jako Tertullian świadczy/ że miasto tego słówkaNośmy/ po Graecku φορέσωμεν vczynił/ Będźiem nośić / (φορέσομεν, iednę tylko literę odmieniwſzy.]
        • 1593, J. Wujek,Nowy Testament[22], page przedm 14:
          Ktorą ſkazę/ y teraz Graeckie exemplarze máią; iáko y ſam Eráſmus przełożył/ Geſtabimus,Nośić będźiemy.
          [Którą skażę/ i teraz Graeckie exemplarze mają; jako i sam Erasmus przełożył/ Gestabimus,Nosić będziemy.]
      25. (reflexive withsię) todress(to wear a particular kind of clothing)
        Synonym:ubieraćsię
      26. (reflexive withsię) tocarry oneself(to behave or conduct in a particular way)
      27. (reflexive withsię) toplay around with; totoy with(to intend to do for some time)[withz(+instrumental)‘with what’]
      28. (reflexive withsię, of clothes, accessories, etc.) towearwell(to compliment someone's outfit; to go well with)
      29. (reflexive withsię) togo through(to experience something constantly)
      30. (reflexive withsię, obsolete) topace(to move frantically and quickly)
      31. (reflexive withsię, Middle Polish) toleave, todepart
        Synonyms:seeThesaurus:uciekać
      32. (reflexive withsię, Middle Polish) toenter
        Synonym:wchodzić

      Conjugation

      [edit]
      Conjugation ofnosić impf
      personsingularplural
      masculinefeminineneutervirilenonvirile
      infinitivenosić
      present tense1stnoszęnosimy
      2ndnosisznosicie
      3rdnosinoszą
      impersonalnosisię
      past tense1stnosiłem,
      -(e)mnosił
      nosiłam,
      -(e)mnosiła
      nosiłom,
      -(e)mnosiło
      nosiliśmy,
      -(e)śmynosili
      nosiłyśmy,
      -(e)śmynosiły
      2ndnosiłeś,
      -(e)śnosił
      nosiłaś,
      -(e)śnosiła
      nosiłoś,
      -(e)śnosiło
      nosiliście,
      -(e)ścienosili
      nosiłyście,
      -(e)ścienosiły
      3rdnosiłnosiłanosiłonosilinosiły
      impersonalnoszono
      future tense1stbędęnosił,
      będę nosić
      będęnosiła,
      będę nosić
      będęnosiło,
      będę nosić
      będziemynosili,
      będziemy nosić
      będziemynosiły,
      będziemy nosić
      2ndbędziesznosił,
      będziesz nosić
      będziesznosiła,
      będziesz nosić
      będziesznosiło,
      będziesz nosić
      będziecienosili,
      będziecie nosić
      będziecienosiły,
      będziecie nosić
      3rdbędzienosił,
      będzie nosić
      będzienosiła,
      będzie nosić
      będzienosiło,
      będzie nosić
      będąnosili,
      będą nosić
      będąnosiły,
      będą nosić
      impersonalbędzie nosićsię
      conditional1stnosiłbym,
      bymnosił
      nosiłabym,
      bymnosiła
      nosiłobym,
      bymnosiło
      nosilibyśmy,
      byśmynosili
      nosiłybyśmy,
      byśmynosiły
      2ndnosiłbyś,
      byśnosił
      nosiłabyś,
      byśnosiła
      nosiłobyś,
      byśnosiło
      nosilibyście,
      byścienosili
      nosiłybyście,
      byścienosiły
      3rdnosiłby,
      bynosił
      nosiłaby,
      bynosiła
      nosiłoby,
      bynosiło
      nosiliby,
      bynosili
      nosiłyby,
      bynosiły
      impersonalnoszonoby
      imperative1stniechnoszęnośmy
      2ndnośnoście
      3rdniechnosiniechnoszą
      active adjectival participlenoszącynoszącanoszącenoszącynoszące
      passive adjectival participlenoszonynoszonanoszonenoszeninoszone
      contemporary adverbial participlenosząc
      verbal nounnoszenie

      Derived terms

      [edit]
      interjections
      nouns
      phrases
      proverbs
      verbs
      verbs

      Further reading

      [edit]

      Serbo-Croatian

      [edit]

      Etymology

      [edit]

      Fromnos +‎-ić.

      Pronunciation

      [edit]
      • IPA(key): /nǒsit͡ɕ/
      • Hyphenation:no‧sić

      Noun

      [edit]

      nòsić inan (Cyrillic spellingно̀сић)

      1. diminutive ofnos

      Declension

      [edit]
      Declension ofnosić
      singularplural
      nominativenosićnosići
      genitivenosićanosića
      dativenosićunosićima
      accusativenosićnosiće
      vocativenosićunosići
      locativenosićunosićima
      instrumentalnosićemnosićima

      Further reading

      [edit]
      • nosić”, inHrvatski jezični portal [Croatian language portal] (in Serbo-Croatian),2006–2025

      Silesian

      [edit]

      Etymology

      [edit]
      Etymology tree
      Proto-Indo-European*h₁neḱ-
      Proto-Balto-Slavic*neśtei
      Proto-Slavic*nesti
      Proto-Indo-European*-yeti
      Proto-Indo-European*-éyeti
      Proto-Balto-Slavic*-éiˀtei
      Proto-Slavic*-iti
      Proto-Slavic*nosìti
      Old Polishnosić
      Silesiannosić

        Inherited fromOld Polishnosić.

        Pronunciation

        [edit]

        Verb

        [edit]

        nosić impf (indeterminate,imperfective determinateniyś)

        1. (transitive) tocarry; tobear
          Synonym:smykać

        Conjugation

        [edit]
        Conjugation ofnosić impf
        personsingularplural
        masculinefeminineneutervirilenonvirile
        infinitivenosić
        present tense1stnoszãnoszymy
        2ndnosisznosicie
        3rdnosinoszōm
        past tense1stnosiōłch,
        nosiōłech,
        nosiōłżech
        nosiyłach
        nosiyłażech
        nosiyłoch1)
        nosiyłożech
        1)
        nosiylimy,
        nosiylichmy
        nosiyłymy,
        nosiyłychmy
        2ndnosiōłś,
        nosiōłeś,
        nosiōłżeś
        nosiyłaś
        nosiyłażeś
        nosiyłoś1)
        nosiyłożeś
        1)
        nosiyliście,
        nosiyliżeście
        nosiyłyście,
        nosiyłyżeście
        3rdnosiōłnosiyłanosiyłonosiylinosiyły
        future tense1stbydãnosiōł,
        bydã nosić
        bydãnosiyła,
        bydã nosić
        bydãnosiyło,1)
        bydã nosić
        bydymynosiyli,
        bydymy nosić
        bydymynosiyły,
        bydymy nosić
        2ndbydziesznosiōł,
        bydziesz nosić
        bydziesznosiyła,
        bydziesz nosić
        bydziesznosiyło,1)
        bydziesz nosić
        bydziecienosiyli,
        bydziecie nosić
        bydziecienosiyły,
        bydziecie nosić
        3rdbydzienosiōł,
        bydzie nosić
        bydzienosiyła,
        bydzie nosić
        bydzienosiyło,
        bydzie nosić
        bydōmnosiyli,
        bydōm nosić
        bydōmnosiyły,
        bydōm nosić
        pluperfect tense2)
        1stbōłchnosiōł,
        bōłechnosiōł,
        bōłżechnosiōł
        byłachnosiyła
        byłażechnosiyła
        byłochnosiyło1)
        byłożechnosiyło
        1)
        bylimynosiyli,
        bylichmynosiyli
        byłymynosiyły,
        byłychmynosiyły
        2ndbōłśnosiōł,
        bōłeśnosiōł,
        bōłżeśnosiōł
        byłaśnosiyła
        byłażeśnosiyła
        byłośnosiyło1)
        byłożeśnosiyło
        1)
        byliścienosiyli,
        byliżeścienosiyli
        byłyścienosiyły,
        byłyżeścienosiyły
        3rdbōłnosiōłbyłanosiyłabyłonosiyło1)
        byłymynosiyli,
        byłychmynosiyli
        byłynosiyły
        conditional1stbychnosiōłbychnosiyłabyścienosiylibymynosiyły,
        bychmynosiyły
        2ndbyśnosiōłbyśnosiyłabyścienosiylibyścienosiyły
        3rdbynosiōłbynosiyłabynosiyłobynosiylibynosiyły
        imperative1stniychnoszãnośmy
        2ndnośnoście
        3rdniychnosiniychnoszōm
        active adjectival participlenoszōncynoszōncŏnoszōncenoszōncynoszōnce
        passive adjectival participlenoszōnynoszōnŏnoszōnenoszyninoszōne
        verbal nounnoszynie
        1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms.
        2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

        Derived terms

        [edit]
        verbs

        Further reading

        [edit]
        • nosic in dykcjonorz.eu
        • Henryk Jaroszewicz (2022), “nosić”, inZasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page102
        Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=nosić&oldid=88083516"
        Categories:
        Hidden categories:

        [8]ページ先頭

        ©2009-2025 Movatter.jp