Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Jump to content
WiktionaryThe Free Dictionary
Search

aż

From Wiktionary, the free dictionary
See also:Appendix:Variations of "az"

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited fromProto-Slavic*aže. First attested in the first half of the 14th century.

Pronunciation

[edit]

Conjunction

[edit]

aż

  1. (attested in Greater Poland, Masovia)connects clauses;that
    • 1888 [1401], Romuald Hube, editor,Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[1],Greater Poland, page116:
      Wøczsla[w]ow synowecz dal policzek I[a]cuboui parobku,as sø crwa oblal
      [Więcsła[w]ow synowiec dał policzek J[a]kubowu parobku,aż się krwią oblał]
    • 1920 [1410], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors,Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number1458,Płońsk:
      Yacom ya ymal s Potrkem liczbø,aze ne mal na mø o sszethm cop zalowacz
      [Jakom ja imiał z Piotrkiem liczbę,aże nie miał na mię o siedm kop żałować]
    • 1915 [1423], Jan Łoś, editor,Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎[2], page209:
      Pop[r]ossimi Mariey mathki yego,asz nam ghot[o]wa v ssina swego vprossicz daru ducha swenthego
      [Pop[r]osimy Maryjej matki jego,aż nam got[o]wa u syna swego uprosić daru Ducha Świętego]
    • 1950 [1461], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors,Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number1118,Warsaw:
      Jako ja tho vyem,haze Pyotr Stanislavem sgednan
      [Jako ja to wiem,haże Piotr z Stanisławem sjednan]
    • 1882 [End of the 15th century], Emil Kałużniacki, editor,Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎[3], page283:
      A gdy szye masczisny zwadzą a ud[z]erzy geden drugego kamyenyem..., takoasz nye vmrze, ale asz lązą (leg. lęże) w lozv (et ille mortuus non fuerit, sed iacuerit in lectulo Ex 21, 18)
      [A gdy sie mężczyźni zwadzą a ud[z]erzy jeden drugiego kamieniem..., takoaż nie umrze, ale aż lęże w łożu (et ille mortuus non fuerit, sed iacuerit in lectulo Ex 21, 18)]
  2. (attested in Greater Poland)until
  3. (attested in)as soon as, at themoment when;immediatelyafter
    • Middle of the 15th century,Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[4], page32:
      Jedno ją wziął,aż natychmiast ona ista sucha laska puściła odrośli
      [Jedno ją wziął,aż natychmiast ona ista sucha laska puściła odrośli]

Particle

[edit]

aż

  1. (attested in Lesser Poland)up to,as far as
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages18, 7:
      Od wirzchnego neba wiszce iego, i potkane iegoasz do wirzcha (usque ad summum)
      [Od wirzchniego nieba wyszcie jego, i potkanie jegoaż do wirzcha (usque ad summum)]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[6],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages48, 20:
      Wszedlasz (usque) do pocolena oczczow swogich y asz (usque) na weky ne vzrzy swecze
      [Wszedłaż (usque) do pokolenia oćcow swojich i aż (usque) na wieki nie uźrzy świece]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[7],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages70, 18:
      Asz nine (usque nunc) przepowadacz bødø dzywi twoie
      [Aż ninie (czy nynie, usque nunc) przepowiadać będę dziwy twoje]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[8],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages13, 2:
      Ne iest, kto bi vczinil dobrego, ne iestasz do iednego (non est usque ad unum)
      [Nie jest, kto by uczynił dobrego, nie jestaż do jednego (non est usque ad unum)]
    • 1856-1870 [1398], Antoni Zygmunt Helcel, editor,Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎[9], volume VIII, number6621:
      Tey niwe Albertus ne bil nigdiy gospodarz po wcupenu asz do tich mayst (pro myast)
      [Tej niwie Albertus nie był nigdy gospodarz po ukupieniu aż dotichmiast]
    • Beginning of the 15th century,Łukasz z Wielkiego Koźmina,Kazania gnieźnieńskie‎[10],Krakow, page 2b:
      Tho giste veszele ku dlugosczy gest cy ono bilo velike, przes to iscy szø gest ono od fchodu slunczaasz do szapadu bilo rosczøglo
      [To jiste wiesiele ku długości jestci ono było wielikie, przezto iżci się jest ono od wchodu słuńcaaż do zapadu było rozciągło]
    • Beginning of the 15th century,Łukasz z Wielkiego Koźmina,Kazania gnieźnieńskie‎[11],Krakow, page181b:
      Od srothnocyasze do balego dna gest cy gim on bil kaszal
      [Od środnocyaże do białego dnia jestci jim on był kazał]
    • 1930 [c.1455], “Neh”, in Ludwik Bernacki, editor,Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎transliteration,transcription,3, 16:
      Po nyem dzalal Neemyas..., ksyøszø pol stroni vlyce Betsur, a przecyw grobu Dauidowu,az do ribnyka (et usque ad piscinam)..., a ez do domu mocznich
      [Po niem działał Neemijasz..., książę poł strony ulice Betsur, a przeciw grobu Dawidowu, aaż do rybnika (et usque ad piscinam)..., a eż do domu mocnych]
    • 1930 [c.1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor,Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎transliteration,transcription,16, 3:
      Rozdzelyl wszem po wszitkich ot møszaaz (usque) do nyewyasti
      [Rozdzielił wszem po wszytkich ot mężaaż (usque) do niewiasty]
  2. (attested in Lesser Poland)The meaning of this term is uncertain.
    • c.1301-1350,Kazania świętokrzyskie‎[12],Miechów, pagecr 31:
      Deuicha Mariaaz pelusek dobrih... ne ymala, a togo dla gy ue zle hustky ogar[nęła]
      [Dziewica Maryjaaż pieluszek dobrych... nie imiała, a togodla ji we złe chustki ogar[nęła]]

Derived terms

[edit]
conjunctions

Descendants

[edit]

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005), “aż”, inSłownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie,→ISBN
  • Mańczak, Witold (2017), “aż”, inPolski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności,→ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000), “aż”, inEtymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • Sławski, Franciszek (1958-1965), “aż”, inJan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors,Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • B. Sieradzka-Baziur,Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “aż(e), haże, jaż”, inSłownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków:IJP PAN,→ISBN

Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited fromOld Polishaż.

Pronunciation

[edit]
 

Conjunction

[edit]

aż

  1. until
    Synonym:póki nie,dopóki nie
    Dokuczał mi,aż zacząłem płakać. ―He bullied meuntil I started crying.
  2. (obsolete)voila;soon,shortly;suddenly
  3. (Middle Polish)only;scarcely;as soon as;when,as

Usage notes

[edit]

Combined forms for this word are uncommon and often formed for stylization.

Declension

[edit]
Combined forms ofaż
singularplural
1st personażemażeśmy
2nd personażeśażeście
3rd personażaż

Particle

[edit]

aż

  1. that much,so,so much so;emphasizes the scale of a quality
    aż tak, że ―to the point that
    Oj, nie narzekaj, nie jestaż tak źle. ―Oh, don't complain, it's notthat bad.
  2. as many as,as much as;emphasizes the amount
    On zarabiałaż 3000 dolarów w zeszłym miesiącu. ―He earnedas much as 3000 dollars last month.
  3. all the way;emphasizes the distance
    On dał radę pójśćaż tam? ―He managed to goall the way there?
  4. (obsolete)voila;soon,shortly;suddenly
  5. (obsolete)let,may;in order to
  6. (obsolete, comparative)than
    Synonym:niż
  7. (Middle Polish)unless
    Synonym:chyba że
  8. (Middle Polish)although
    Synonym:chociaż
  9. (Middle Polish)connects clauses;that
    Synonym:że
  10. (Middle Polish)until;Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński,Lexicon‎[13], page94c:
      Donec, adverbium,Aż záś
      [Donec, adverbium,Aż zsś]
    • 1564, J. Mączyński,Lexicon‎[14], page94c:
      Donec ad haec tempora perventum estAż.
      [Donec ad haec tempora perventum estAż.]
    • 1564, J. Mączyński,Lexicon‎[15], page343d:
      Quoad idem quod donec. Yáko/ poki/aż.
      [Quoad idem quod donec. Yáko/ poki/aż.]
    • 1564, J. Mączyński,Lexicon‎[16], page449b:
      HactenusAż poty/áż dotąd.
      [HactenusAż poty/aż dotąd.]
    • 1564, J. Mączyński,Lexicon‎[17], page509b:
      Usque praepositio,Aż.
      [Usque praepositio,Aż.]
    • 1579, A. Calagius,Synonyma Latina‎[18], page92b:
      Aż Donec, Dum, Quo ad
      [Aż Donec, Dum, Quo ad]
    • 1588, A. Calepinus,Dictionarium decem linguarum‎[19], page23b:
      Adhuc ‒ Ieſzcze,Az dotąd.
      [Adhuc ‒ Jeszcze,Aż dotąd.]
    • 1588, A. Calepinus,Dictionarium decem linguarum‎[20], page340b:
      Donec ‒ Pokąd,azdotąd.
      [Donec ‒ Pokąd,aż dotąd.]
    • 1588, A. Calepinus,Dictionarium decem linguarum‎[21], page344b:
      Dum ‒ Pokąd,az
      [Dum ‒ Pokąd,aż]
    • 1588, A. Calepinus,Dictionarium decem linguarum‎[22], page469b:
      Hactenus ‒Az potąd.
      [Hactenus ‒Aż potąd.]
    • 1588, A. Calepinus,Dictionarium decem linguarum‎[23], page890b:
      Quoad ‒ Iako długo, iz,az.
      [Quoad ‒ Jako długo, iż,aż.]
    • 1588, A. Calepinus,Dictionarium decem linguarum‎[24], page1055a:
      Tenus ‒Az, do
      [Tenus ‒Aż, do]
    • 1588, A. Calepinus,Dictionarium decem linguarum‎[25], page1144a:
      Usque ‒Az.
      [Usque ‒Aż.]

Derived terms

[edit]
particle
prepositions

Trivia

[edit]

According toSłownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990),aż is one of the most used words in Polish, appearing 36 times in scientific texts, 23 times in news, 14 times in essays, 70 times in fiction, and 70 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 213 times, making it the 263rd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^Ida Kurcz (1990), “aż”, inSłownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków; Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page16

Further reading

[edit]

Silesian

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited fromOld Polishaż.

Pronunciation

[edit]

Particle

[edit]

aż

  1. emphasizes the quantity;as many as
    Aż siedym chałup bez miesiōnc hań postawiyli.
    They put upseven houses during the month here.
  2. emphasizes the amount;as much as
    Straciōł echaż tysiōnc litrōw miodu skuli tych pierōńskich chrobŏkōw.
    I losta thousand litres of honey because of these bloody bugs.
  3. emphasizes the scale of a quality;so,almost;even,actually
    Ôbejzdrzij sie na niego, ôn jeaż bioły ze strachu.
    Look at him, he's so scared heeven turned white.
  4. emphasizes the length of time;all the way
    Tōż trzeba bōłoaż do połednia czekać.
    So we had to waitall the way up 'til noon.
  5. emphasizes the distance;all the way
    Mōmaż tam zōńś?! ―I have to goall the way up there?!
  6. (emphatic)used for exaggeration;basically,essentially,practically
    Tak sie zeszterowoł, żeaż mu ôgyń z pyska lecioł.
    He got so furious that you could say he waspractically breathing fire.

Conjunction

[edit]

aż

  1. emphasizes the extent or degree;so much sothat,to the pointthat
    Tak sie tyn synek wyuczōł,aż ôstoł farŏrzym.
    This chap learntso much that he became a local pastor.
    Babie bōło głupio,aż sie borŏka cołkŏ czerwiōnŏ zrobiyła.
    The lady was so embarrassedthat she went all red.
  2. sets a precondition;until
    Nic ci niy dōm,aż mie szyciŏ niy nauczysz!
    I won't give you oughtuntil you teach me how to sew!

Further reading

[edit]
  • aż in silling.org
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=aż&oldid=85267294"
Categories:
Hidden categories:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp