| dbo:abstract | - L'orgue portàtil, orgue portatiu, orgue de mà o orgue de coll és un orgue de reduïdes dimensions, usat durant l'Edat Mitjana i el Renaixement. El teclat de l'orgue portàtil, que no solia sobrepassar les dues octaves estava format de botons i al renaixement amb tecles. A cadascun dels botons o tecles li corresponia un tub, generalment, fet de metall. Aquests tubs solien disposar-se formant una o dues fileres (encara que hi ha alguns exemplars italians que presenten tres), i fins i tot sembla que més d'un registre (més d'un tub per tecla). Per tocar aquest petit òrgan, l'intèrpret ho portava penjat del coll o de l'espatlla o recolzat sobre la cuixa o un altre suport, i es feia anar el tecla amb els dits de la mà dreta, mentre que l'esquerra accionava una manxa situada en la part posterior o inferior (per aquest motiu, s'emprava per acompanyar actes processionals o formant part de petits grups instrumentals). L'orgue portàtil va aparèixer aproximadament durant el segle xiii, i el seu ús es va generalitzar al segle xiii i xiv, desapareixent pràcticament a mitjan segle xvi, a causa del desenvolupament i proliferació d'altres òrguens. Les primeres dades de la presència de l'orgue en la Península daten de mitjan segle XIII. Va estar molt present en la cort de la Corona d'Aragó, on es coneixia com a orgue de coll o orgue de mà. (ca)
- La Portativo (lat. portare „porti“) apartenas krom la rigalo al la plej malgrandaj (fajfilaj)orgenoj. (eo)
- Das Portativ (von lateinisch portare „tragen“; italienisch Organetto, „Örgelchen“) gehört neben dem Regal zu den kleinsten [Pfeifen]Orgeln. (de)
- Organo eramangarria, portatiboa, eskukoa edo Coll-en organoa ere deitua, haize instrumentua da. (eu)
- El órgano portátil, órgano portativo, órgano de mano u órgano de cuello es un órgano de reducidas dimensiones, usado durante la Edad Media y el Renacimiento. Es un instrumento de viento mixto. (es)
- A portative organ (from the Latin verb portare, "to carry"), also known during Italian Trecento as the organetto, is a small pipe organ that consists of one rank of flue pipes, sometimes arranged in two rows, to be played while strapped to the performer at a right angle. The performer manipulates the bellows with one hand and fingers the keys with the other. The portative organ lacks a reservoir to retain a supply of wind, thus it will only produce sound while the bellows are being operated. The instrument was commonly used in European secular music from the 12th to the 16th centuries. The Italian composer Francesco Landini is known to have played the instrument. There are performers on the instrument again as a result of the Early Music Revival. Some contemporary music has been written for it, for example by José María Sánchez-Verdú. Dolly Collins also used it in modern English folk music. (en)
- L'orgue portatif (connu sous le nom d'organetto au trecento) est un orgue miniature pouvant être porté dans les bras et qui consiste en un clavier utilisé d'une main et d'un soufflet manipulé de l'autre, le tout surmonté d'une ou deux rangées de tuyaux. Il est utilisé dans la musique profane européenne du XIIe au XVIe siècle. (fr)
- L''organo portativo (chiamato anche semplicemente portativo o organetto) è un organo a canne di piccole dimensioni, anche se strutturalmente analogo agli strumenti più grandi. Ebbe la sua massima diffusione nei secoli XIII-XV in Europa, dove veniva impiegato nella musica polifonica, per eseguire (da solo o insieme alle voci) le parti acute (superius). (it)
- Een portatief (uit het Latijn: portare = 'dragen') is een draagbaar klein pijporgeltje dat voornamelijk in de middeleeuwen en renaissance in vooral wereldlijke muziek werd gebruikt. Het werd in de 20e eeuw eigenlijk herontdekt en wederom ingezet bij diverse uitvoeringen van werken uit die tijd, waarbij authentieke instrumenten een rol spelen. Een portatief bestond doorgaans uit een serie fluitpijpen en werd bespeeld door het instrument aan een riem te dragen. Daarbij bediende de speler met 1 hand de blaasbalg, en met de andere de toetsen. Het portatief heeft geen die lucht kan opslaan voor later gebruik, dus geeft alleen geluid als de blaasbalg wordt bediend. Het instrument is eenvoudig gebouwd, om het zo draagbaar mogelijk te houden. De pijpen zijn op een kleine windkamer gemonteerd die door een of twee blaasbalgjes wordt aangedreven. Het portatief is kleiner dan een kistorgel, of positief, dat doorgaans meerdere manualen en reeksen pijpen (registers) bevatten. Ook dient het portatief niet verward te worden met een regaal, dat rieten pijpen heeft. Ongeveer halverwege de 13e eeuw treft men kleine afbeeldingen aan van portatieven met moderne toetslayout. Een voorbeeld van zo'n afbeelding staat in het Spaanse muziekmanuscript Cantigas de Santa Maria, waarin 51 miniaturen zijn weergegeven van instrumentalisten. Op die afbeelding heeft het portatiefje 9 pijpen en 9 toetsen, genoeg voor de diatonische toonladder van C-groot met toegevoegde Bes. (nl)
- Portatyw (łac. portare „nieść”) – małe, przenośne organy piszczałkowe używane od średniowiecza. Składały się z jednego rzędu piszczałek labialnych. Zakres instrumentu to około dwie i pół oktawy.Miał metalowe piszczałki o jednakowej średnicy, różnej długości. Trzymano go prostopadle do torsu grającego, który grał na nim jedną ręką, druga poruszała trójkątnym mieszkiem.Instrument taki noszono na pasie, zawieszony u boku lub na szyi . Stawiano go także na stole lub na kolanach. (pl)
- O órgão portátil, também chamado de organetto, é um órgão pequeno, embora estruturalmente semelhante aos instrumentos maiores. Ele teve sua difusão máxima nos séculos XIII à XV na Europa, onde era usado na música polifônica, para executar (sozinho ou em conjunto com vozes) as partes agudas (superius) . Como o nome indica, é um instrumento transportável que pode ser tocado sem a necessidade de um suporte estável, diferentemente do : a iconografia sugere que geralmente era apoiada pelo joelho esquerdo. O órgão portátil não é tocado com as duas mãos, mas com apenas uma, a direita, enquanto a esquerda lida com o funcionamento do fole. O teclado contém um número variável de botões (geralmente cerca de duas oitavas) dispostos em várias linhas; às vezes possui um ou dois bastões maiores que são usados como pedais . As fontes iconográficas mais antigas geralmente mostram botões com a forma de bastões; às vezes nem todas as notas da escala cromática estavam presentes. O instrumento geralmente possui apenas uma haste por nota, portanto, os registros estão ausentes. Os tubos podem ser feitos de estanho, chumbo ou liga de metal, madeira ou mesmo papelão. Ao contrário dos órgãos maiores, onde a pressão do ar é mantida constante por um peso (geralmente um bloco de pedra) colocado na mesa do fole, e quem operar o fole só tem a tarefa de levantá-la quando está prestes a esvaziar, no órgão portátil, o fole não tem peso sobre a mesa: o mesmo fole é geralmente colocado na vertical e é o organista que determina a pressão do ar com a mão esquerda. Isso permite pequenas variações na intensidade do som para fins expressivos (compatível com os efeitos da variação de pressão no tom dos tubos), como poderia ser alcançado em um instrumento de sopro. Vários foram os compositores representados tocando esse tipo de instrumento, como Francesco Landini (que algumas fontes da época consideram o iniciador da prática para acompanhar a voz com o órgão) e Guillaume Dufay . Além disso, o órgão portátil (outro termo com o qual foi chamado na Itália) aparece frequentemente nas pinturas italiana e flamenga do século XV, onde aparece, por exemplo, nos coros dos Anjos. Mesmo as representações alegóricas da música (como arte liberal) geralmente têm um órgão portátil. * Santa Cecília tocando o órgão portátil (Meister des Bartholomäus-Altars, ca. 1490-1495). O fole é visível à direita da imagem * Francesco Landini interpreta o órgão portátil, miniatura do século XV do * Órgão portátil em uma escultura de Luca della Robbia, 1438. Museo dell'Opera del Duomo, Florence (pt)
- Портати́в, орга́н-портати́в (нем. Portativ, фр. orgue portatif; от лат. portare «носить», итал. organetto) — миниатюрный переносной орган, получивший распространение в Европе в XII—XV вв. Термин впервые зафиксирован в Германии в 1434 г. Первые изображения портатива зафиксированы на барельфе церкви в Бошервилле близ Руана (XII в.), где изображён инструментальный ансамбль. Портатив располагал одним мануалом с лабиальными флейтовыми трубами, без педали. Исполнитель носил портатив на ремне, перекинутом через плечо. Во время игры он клал инструмент на колено, играя на клавиатуре одной рукой и качая мехи другой. Малый размер клавиш (напоминающих кнопки на современной пишущей машинке) позволял играть на портативе виртуозную музыку, свободно импровизировать. Обширна средневековая и ренессансная иконография портатива. В качестве исполнителей на портативе особенно часто изображаются ангелы. Сохранилась рукописная миниатюра с изображением композитора Франческо Ландини, музицирующего на портативе (XIV в.). На миниатюре, представляющей Гийома Дюфаи и Жиля Беншуа, портатив расположен у ног Дюфаи. (ru)
- Portativ är en bärbar piporgel som användes mycket under medeltiden. De minsta typerna av portativ sattes i knät eller bars med hjälp av ett band kring halsen. Vanligen var det så inrättat att man spelade det med ena handen och drog en liten bälg på baksidan med den andra. Det hade vanligtvis en rad labialpipor i två fots tonhöjd och ett par oktavers omfång, kanske också ett par bordunpipor ibland. Funktionellt var den en släkting till den något yngre regalen. (sv)
|
| rdfs:comment | - La Portativo (lat. portare „porti“) apartenas krom la rigalo al la plej malgrandaj (fajfilaj)orgenoj. (eo)
- Das Portativ (von lateinisch portare „tragen“; italienisch Organetto, „Örgelchen“) gehört neben dem Regal zu den kleinsten [Pfeifen]Orgeln. (de)
- Organo eramangarria, portatiboa, eskukoa edo Coll-en organoa ere deitua, haize instrumentua da. (eu)
- El órgano portátil, órgano portativo, órgano de mano u órgano de cuello es un órgano de reducidas dimensiones, usado durante la Edad Media y el Renacimiento. Es un instrumento de viento mixto. (es)
- L'orgue portatif (connu sous le nom d'organetto au trecento) est un orgue miniature pouvant être porté dans les bras et qui consiste en un clavier utilisé d'une main et d'un soufflet manipulé de l'autre, le tout surmonté d'une ou deux rangées de tuyaux. Il est utilisé dans la musique profane européenne du XIIe au XVIe siècle. (fr)
- L''organo portativo (chiamato anche semplicemente portativo o organetto) è un organo a canne di piccole dimensioni, anche se strutturalmente analogo agli strumenti più grandi. Ebbe la sua massima diffusione nei secoli XIII-XV in Europa, dove veniva impiegato nella musica polifonica, per eseguire (da solo o insieme alle voci) le parti acute (superius). (it)
- Portatyw (łac. portare „nieść”) – małe, przenośne organy piszczałkowe używane od średniowiecza. Składały się z jednego rzędu piszczałek labialnych. Zakres instrumentu to około dwie i pół oktawy.Miał metalowe piszczałki o jednakowej średnicy, różnej długości. Trzymano go prostopadle do torsu grającego, który grał na nim jedną ręką, druga poruszała trójkątnym mieszkiem.Instrument taki noszono na pasie, zawieszony u boku lub na szyi . Stawiano go także na stole lub na kolanach. (pl)
- Portativ är en bärbar piporgel som användes mycket under medeltiden. De minsta typerna av portativ sattes i knät eller bars med hjälp av ett band kring halsen. Vanligen var det så inrättat att man spelade det med ena handen och drog en liten bälg på baksidan med den andra. Det hade vanligtvis en rad labialpipor i två fots tonhöjd och ett par oktavers omfång, kanske också ett par bordunpipor ibland. Funktionellt var den en släkting till den något yngre regalen. (sv)
- L'orgue portàtil, orgue portatiu, orgue de mà o orgue de coll és un orgue de reduïdes dimensions, usat durant l'Edat Mitjana i el Renaixement. El teclat de l'orgue portàtil, que no solia sobrepassar les dues octaves estava format de botons i al renaixement amb tecles. A cadascun dels botons o tecles li corresponia un tub, generalment, fet de metall. Aquests tubs solien disposar-se formant una o dues fileres (encara que hi ha alguns exemplars italians que presenten tres), i fins i tot sembla que més d'un registre (més d'un tub per tecla). (ca)
- A portative organ (from the Latin verb portare, "to carry"), also known during Italian Trecento as the organetto, is a small pipe organ that consists of one rank of flue pipes, sometimes arranged in two rows, to be played while strapped to the performer at a right angle. The performer manipulates the bellows with one hand and fingers the keys with the other. The portative organ lacks a reservoir to retain a supply of wind, thus it will only produce sound while the bellows are being operated. The instrument was commonly used in European secular music from the 12th to the 16th centuries. (en)
- Een portatief (uit het Latijn: portare = 'dragen') is een draagbaar klein pijporgeltje dat voornamelijk in de middeleeuwen en renaissance in vooral wereldlijke muziek werd gebruikt. Het werd in de 20e eeuw eigenlijk herontdekt en wederom ingezet bij diverse uitvoeringen van werken uit die tijd, waarbij authentieke instrumenten een rol spelen. Het instrument is eenvoudig gebouwd, om het zo draagbaar mogelijk te houden. De pijpen zijn op een kleine windkamer gemonteerd die door een of twee blaasbalgjes wordt aangedreven. (nl)
- O órgão portátil, também chamado de organetto, é um órgão pequeno, embora estruturalmente semelhante aos instrumentos maiores. Ele teve sua difusão máxima nos séculos XIII à XV na Europa, onde era usado na música polifônica, para executar (sozinho ou em conjunto com vozes) as partes agudas (superius) . * Santa Cecília tocando o órgão portátil (Meister des Bartholomäus-Altars, ca. 1490-1495). O fole é visível à direita da imagem * Francesco Landini interpreta o órgão portátil, miniatura do século XV do * (pt)
- Портати́в, орга́н-портати́в (нем. Portativ, фр. orgue portatif; от лат. portare «носить», итал. organetto) — миниатюрный переносной орган, получивший распространение в Европе в XII—XV вв. Термин впервые зафиксирован в Германии в 1434 г. Первые изображения портатива зафиксированы на барельфе церкви в Бошервилле близ Руана (XII в.), где изображён инструментальный ансамбль. (ru)
|
